ZAM heeft het beheer van afrikajournalisten.nl overgenomen van NiZA. Het is een netwerk van jonge journalisten waarvan de meesten enige tijd in het zuiden van Afrika werkervaring opdeden. ZAM wil het netwerk uitbreiden en hoopt dat meer journalisten die zich met Afrikaanse problematieken bezighouden toetreden. Ook wil ZAM op afrikajournalisten.nl impulsen geven aan de discussie over de kwaliteit van de journalistiek over en uit Afrika. Vandaag heb ik een startschot gelost – over de Big Man en de First Lady. Zie: www.afrikajournalisten.nl

Zal Zuid-Afrika volgend jaar opkijken van een binnenstormend oranjelegioen? Onwaarschijnlijk. Hier een beeld uit de wijk Orange Grove, de in oranje gedompelde Radium Beerhall, het leukste cafe van Johannesburg.

Johannesburg, zaterdag 25 april, 17.54 uur. Alle stemmen geteld. Het ANC 66%, en op een fractie na een tweederde meerderheid, de DA ruim 16%, COPE 7,5%. Interessanter zijn de absolute aantallen. Dan is de DA de winnaar, die wist er ruim een miljoen meer te krijgen (maar nauwelijks zwarte kiezers), het ANC haalde 850.000 meer stemmen binnen, COPE net een miljoen. Zelf Inkatha, in KwaZulu-Natal de grote verliezers, haalde nationaal 200.000 meer stemmen binnen. Het resultaat van een zeer hoge opkomst.

Relationele twisten (ooit), ingrijpende carriere beslissingen, een dure aanschaf – ik lig er niet wakker van. Twee keer heb ik iemand ontslagen, niet leuk, maar geen bedreiging van de nachtrust.

Maar kleurencombinaties!

Met het zweet op mijn voorhoofd en pas na heel diep ademhalen mompel ik ‘groen’ of ‘geel’, zo onverstaanbaar dat de jongen achter de toonbank het niet verstaat en vraagt welke kleuren ik nu wil. ‘GREEN’ en ‘YELLOW!’
Na een kwartier komt hij terug met de blikken. Het etikel vermeldt ingewikkelde mengcodes want het moest niet zomaar groen zijn, maar contour green en niet zomaar geel maar mango
Kozijnen en deurlijsten zwart, die beslissing had ik al eerder genomen, na lang wikken en wegen.
Het karwei nadert zijn einde. Tot mijn grote opluchting combineren de kleuren. Gasten complimenteren me met het gewaagde design. Maar dat kan natuurlijk ook beleefdheid zijn.
Tevreden liep ik gisteravond door het huis, maar er was iets. Groen, geel, zwart… Tussen het volgen van de verkiezingsuitslagen door hield me dat behoorlijk bezig. Groen, geel, zwart…
Toen ik de lichten doofde en naar mijn slaapkamer wandelde, wist ik het: mijn huis was nu vrijwel geheel in ANC-kleuren geschilderd: groen, geel, zwart. Het logo van die beweging staat voor het goudgeel van de bodemrijkdommen, de zwarte huidskleur van de meeste mensen hier en het groen van het land.
Gelukkig is de keuken rood.

Tussenstand bij 84% van de stemmen geteld, vrijdag 24 april, 8.42 uur: ANC 67,04%, DA 15,84% en COPE 7,65%.

Johannesburg, donderdag 23 april, 11.40 uur. M. heeft gisteren van negen tot vier in de rij gestaan om uiteindelijk haar stem uit te brengen. Ze moet wel heel erg van de democratie houden. De televisie staat aan en de eerste resultaten stromen binnen. Ongeveer een kwart van de stemmen is geteld. Het ANC staat op bijna 65%, de DA op bijna 19%, Cope op minder dan 8%. Het gaat zoals het altijd gaat: analisten zijn verrast dat het ANC toch weer een tweederde meerderheid kan halen, de leider van de DA rekent zich zelf rijk, komt voortdurend lachend langs op het scherm en voorspelt dat haar partij wel eens 30% kan scoren. Maar stemmen uit overwegend blanke wijken komen eerder binnen dan die van het platteland. De DA zal dus rond de 15% halen. Cope blijft een tikkeltje onvoorspelbaar, maar ver boven die 8% zullen ze niet komen.
Grote kans overigens dat het ANC in absolute getallen het resultaat van 1999 nog overtreft, de opkomst is immers aanzienlijk hoger.

Wekenlang is ons wisselend een nek-aan-nekrace tussen ANC en COPE, dan weer de stellige voorspelling dat het ANC flink zou verliezen, voorspeld. Ik geloofde er niets van tot ik onder invloed van zoveel ‘stemmingmakerij’ aan mezelf ging twijfelen.
Maar het punt is dat in dit land een sterk verlangen leeft om een dikke streep te zetten onder het Mbeki-tijdperk. Men was het falende aidsbeleid, het misbruik van overheidsorganen voor politieke machtsstrijd, interventies in de falende rechtspraak beu. Op het ANC congres in december 2007, dat de val van Mbeki inluidde, stonden Zuma-aanhangers met borden: No Zimbabwe.
Daar draaide het gisteren om. En op de golven van het anti-Mbekisentiment zeilt Jacob Zuma recht op een glansrijke overwinning af. (En het helpt natuurlijk ook dat hij als Zulu in KwaZulu-Natal de meeste stemmen binnensleept. Exit Buthelezi.)

Enkele dagen terug meldde ik al de angst die er in sommige kringen lijkt te heersen voor de naderende stormvloed van het Oranjelegioen in Johannesburg voor de WK in 2010.
Johannesburg zal er niet van opkijken, kwa oranje zijn ze hier wel wat gewend. Zie hier het bedienend personeel van de restaurantketen Primi Piatti, vestiging Rosebank.

Over dik een jaar vinden in Johannesburg de Wereld Kampioenschappen voetbal plaats. De verwachting is dat straks zeker tienduizend Nederlandse voetbalfans naar een van de mooiste steden van de wereld (3000 parken!) afreizen. In oranje. Mijn bronnen melden dat de Nederlandse autoriteiten zich grote zorgen maken. Hoe zullen Zuid-Afrikanen op zo’n fel gekleurd legioen reageren? Welk veiligheidsrisico lopen de opvallende voetbalfans?
Weinig, lijkt me. Oranje is in Zuid-Afrika een veel voorkomende kleur op straat. Jongeren in oranje amakipkip t-shirts, dames in oranje jurken. En alle gevangenen, die in Zuid-Afrika veel gemeenschapswerk doen, en die je dus vaak de tuinen rond overheidsgebouwen ziet aanharken. Misschien zit daar een risico voor fans die abusievelijk voor ontsnapte gevangene worden aangezien?

Een gewone zaterdag in Johannesburg, intrigerende aaneenschakeling van emoties. De krant gekocht en onder een verwarmende herfstzon naar de bakker gelopen. In mijn voetsporen een blanke jongen en een zwart meisje, geobserveerd uit een ooghoek (blij). In De moord op Lumumba gelezen van Ludo de Witte ter voorbereiding van een stuk dat ik moet schrijven (verbijstering). Ter ontspanning naar de afleveringen uit het laatste seizoen van Six Feet Under gekeken waarin Nate sterft (weer natte ogen). Stukje Paul de Leeuw met zangeres Adele gezien. Genoteerd daar binnenkort een cd van te gaan kopen (verrukt, ontroerd). Al met al toch nog een vermoeiende dag.
Nog 4 dagen tot de verkiezingen. Nu naar bed.

Nadat we een filmpje hadden gezien waarin een argeloze toerist in het centrum van Johannesburg werd neergeschoten en een foto van een Nederlands echtpaar dat vorige week nabij Pretoria ‘om een mobieltje’ werd vermoord, kwam Paul Witteman met de niet onverwachte vraag of er voor Zuid-Afrika een ‘negatief reisadvies’ zou moeten worden uitgevaardigd?
Het filmpje komt uit de serie Van Dis in Afrika. De schrijver is op bezoek bij het misdaadalarmcentrum in Johannesburg en vraagt bij het zien van de beelden aan Neville Huxham, de voorlichter van het bedrijf dat dit centrum runt, wanneer dit is gebeurd. Daarop geeft Huxham geen antwoord, maar de tijdsaanduiding linksbovenin meldt dat het in 2003 was. Het maakt het incident er niet minder gruwelijk om maar het is zes jaar geleden en inmiddels is de misdaad in het centrum van deze stad met tachtig procent afgenomen. Dat getal wordt door niemand betwist.
Het Nederlandse echtpaar is niet vermoord ‘om een mobieltje.’ Het opmerkelijke is juist dat de dader(s) juwelen, geld en wapens, die zo voor het grijpen lagen, niet meenam(en). Dat duidt op een patroon, net zoals het feit dat het echtpaar zich in 1982 in Zuid-Afrika vestigde te denken geeft. Anders dan de generatie die begin jaren vijftig naar Zuid-Afrika trok (‘er woonden hier negers, nooit geweten!’) waren latere generaties goed bekend met het feit dat men zich in een land met racistische wetten ging vestigen. Dat wilde men blijkbaar graag.
Dit nu is geen reden om het echtpaar te vermoorden.
Maar de optelsom van vestigingsjaar, niet meegenomen bezittingen en het zeer gruwelijke karakter kan erop wijzen dat de misdaad een wraakoefening was, voor feodale verhoudingen en gewetenloze uitbuiting. Dat zou niet de eerste keer zijn.

Met BVN, de internationale zender van de Wereldomroep, is het allang geen attractie meer dat je in het buitenland niet naar de Nederlandse televisie kunt kijken. Waarom blijf ik het doen? De platitutes voelen als messteken. Zal ik mijzelf een negatief kijkadvies geven?

(Wie een dezer weken naar Nederland moet: er komt een Fitna 2. Met die wetenschap kan een mens best leven, maar het vooruitzicht van maandenlange voorbeschouwingen, speculatie, alarmfase drie voor Nederlandse ambassades, spoedberaad van het kabinet… Wie niet dringend moet maar wel overweegt naar Nederland te gaan: negatief reisadvies).