Aan het begin van deze eeuw begon Thabo Mbeki aan zijn kruistocht tegen aids. Nee, hij verklaarde het virus niet de oorlog en hij riep zijn volk niet op om veilig te vrijen. Zijn kruistocht richtte zich tegen een ‘mythe’: dat Aids bestond, en dat Aids als het dan toch bestond veroorzaakt zou worden door hiv. Mbeki begon zijn kruistocht met een toespraak in het parlement waarin hij zich keerde tegen het verstrekken van Aidsremmers aan seropositieve moeders. Dat was vergif, zei Mbeki.
De geschiedenis zal over Mbeki, de eerste Afrikaanse president die op democratische wijze werd weggejaagd, een genadeloos oordeel vellen. Een onderzoeksteam aan Harvard stelde vorig jaar vast dat meer dan driehonderdduizend Zuid-Afrikanen van de dood hadden kunnen worden gered als ze tijdig toegang hadden gehad tot Aidsremmers.
Mbeki is inmiddels ‘elder statesman’ en soms heb je het idee dat hij zijn gezonde verstand terug heeft. Sudan-expert Alex de Waal prees hem vorige week voor het rapport dat hij in opdracht van de Afrikaanse Unie opstelde over Sudan. Voordat hij zich aan het schrijven zette, reisde Mbeki door het land en luisterde aandachtig naar wat de Sudanezen hem te vertellen hadden. Het resultaat is, volgens de Waal, een rapport dat nu eindelijk een uitweg uit de crisis biedt.

Mbeki vond met zijn kruistocht tegen Aids in Zuid-Afrika een gewillig oor. Massa’s mensen wilden met hem geloven dat Aids niet bestond. Er werd al zolang zoveel gestorven in hun omgeving, wat was daar nieuw aan? En waarom condooms gebruiken om te voorkomen dat je iets krijgt dat niet bestaat?
Dit onbenul werd destijds geweten aan het feit dat je mensen die nauwelijks onderwijs, of heel slecht onderwijs, hebben genoten alles kunt wijsmaken. Het maakte het optreden van Mbeki, de intellectueel met pijp die in Sussex studeerde, des te schandelijker. Hij kon immers beter weten.

Maar door alle ophef rond de griepvaccinaties in Nederland weten we nu dat wantrouwen in de medische wetenschap niets met opleidingsniveau heeft te maken. Volgens de Volkskrant van hedenmorgen mailen honderdduizenden Nederlanders zich een ongeluk met boodschappen aan anderen waarin ze waarschuwen tegen het vaccin. Want: er zit vergif in!
En opnieuw betogen de wetenschappers dat in vrijwel alle medicijnen vergif zit en dat dat te verwaarlozen is in vergelijking met het risico dat je loopt als je tot een risicogroep behoort en het vaccin niet inneemt.

In het begin van de jaren tachtig van de vorige eeuw sloeg Aids in Nederland toe in een relatief geringe risicogroep in Nederland. Binnen die groep richtte het in korte tijd een kleine slachting aan. Maar al snel was het woord van wijze mannen en vrouwen, die ervoor gestudeerd hadden, wet en veranderden homo’s hun gedrag. Het aantal besmettingen nam snel af.

Zou dat vandaag de dag, als zich een nieuw virus meldt dat geen rekening houdt met seksuele orientatie, ook zo gaan? Ik betwijfel het. Een groot deel van ons volk is net zo gek, en net zo gestudeerd, als Mbeki.

De Zuid-Afrikaanse regering heeft donderdag besloten om een besluit om voor bijna vijftig miljard Rand gevechtsvliegtuigen aan te schaffen te cancellen. De kans bestaat dat de regering naar de bijna drie miljard die inmiddels was aanbetaald kan fluiten al zeggen ze ervan overtuigd te zijn het terug te kunnen claimen.
Wat een moedige beslissing!
Goed, we weten nog lang niet wie van Mbeki’s vriendjes allemaal beter zijn geworden van de vorige aankoop. Wat de journalist Mark Gevisser ’the poisoned well of South African politics’ (het vergiftigde grondwater van de Zuid-Afrikaanse politiek) noemde, is als een slang die nog met regelmaat de kop opsteekt. De vraag is of we ooit zullen weten wie hoeveel miljoenen aan steekpenningen in zijn zak stak en of dat graaien zich tot Mbeki’s vriendjes beperkte. Dat ook zijn opvolger Zuma oostindisch dooft blijft voor herhaalde oproepen om het onderzoek te heropenen, is natuurlijk een veeg teken. Maar zijn regering heeft het nu wel aangedurfd om de nieuwe aankoop af te blazen. Daarmee heeft ze alle waarschuwingen dat Zuid-Afrika daarmee een slechte naam bij internationale investeerders zou verwerven – want: onbetrouwbaar – in de wind geslagen.
Hulde.

Wat het te maken heeft met Michael Jackson’s bloedmooie zwanenzang die ik vanmiddag in een vrijwel lege bioscoop in Rosebank bekeek, weet ik nog niet. Maar goed, This Is It.

Het regent, onophoudelijk. Het is een teken dat de zomer eraan komt. Alles bloeit. De eikenboom voor het raam, die elk jaar gekapt wordt, is in de afgelopen week met meer dan een meter gegroeid. De weaver heeft de creatie van een nieuw huisje in de boom erachter tijdelijk gestaakt.
Toen ik hier in het begin van de jaren negentig voor het eerst heenreisde, regende het bijna elke middag om een uur of vijf. Donkere wolken trokken samen boven de stad. Eerst klonken er oorverdovende knallen. Daarna kwam het met bakken naar beneden. Na een uur was het weer droog, opgeruimd en fris. Het was een overzichtelijke tijd.
Tegenwoordig kun je er geen peil meer op trekken. Droogtes zijn droger. Hittes zijn heter. Vorige week woei er een hagelstorm over de stad. Stenen zo groot als flinke kolen. In de krant staan foto’s van laaggelegen huizen waar de hagel eerst tussen de naden door naarbinnendrong, toen puien vernietigde en zich tot een meter hoog stapelde. Na een week was nog niet alles ontdooid.
Dan woon je in een tropisch land.

Wat niemand voor mogelijk hield, lijkt nu toch te zijn gebeurd. In Belgie is iemand gevonden die nog kleurlozer is dan Jan Peter Balkenende. Hij heet Van Rompuy. De wonderen zijn de wereld nog niet uit. Het viel mij op dat het Belgische televisienieuws de kandidatuur van hun premier voor het presidentschap van Europa kalm en ingetogen bracht. Het item duurde nog geen drie minuten. Aan het einde ervan zei de Belgische Philip Freriks: ‘Nou, we merken het wel.’ Hijgloze berichtgeving, het voelde als een warm nest.

Vorige week zijn er verkiezingen gehouden in Mozambique. Gisteren en vandaag hebben de Nederlandse kranten minuscule berichten over de uitslag: ‘Grote overwinning regeringspartij.’ Ik lees hier in Johannesburg niet alle Nederlandse kranten maar heb wel kunnen vaststellen dat de kranten die een grote rol hebben gespeeld in de ophef over het huis van Willem-Alexander en Maxima aan deze verkiezingen geen noemenswaardige aandacht schonken. Terwijl het toch een uitgelezen kans was geweest om de lezers enige context te bieden, compleet met Nederlandse invalshoek.
Waarom landde de correspondent van het NOS journaal, die net over het eiland van Willem-Alexander was gevlogen, niet even op het vliegveld van Maputo om vervolgens hier en daar een gesprek te voeren?
Hoe ‘raar’ is Mozambique? Hoe ‘anders’ is de democratie er? Zit er schot in dit ‘armoeland’? De woorden tussen aanhalingstekens ontleen ik aan de reacties van de elkaar verdringende kamerleden, die vandaag opnieuw in spoeddebat gaan over de prinselijke aankoop.
De aanleiding is dat de stichting die Willem-Alexanders zaken beheert, wordt voorgezeten door een Fentener van Vlissingen. En ook de voorzitter zou een belang in het aan te leggen complex hebben.
Een Fentener van Vlissingen met belangen in Afrika? Je meent het!
En zo debatteren we door over dingen die er weinig toe doen.

Maar hoe lukt het ze om in Mozambique een economische groei van acht procent te halen? Schieten de armste inwoners van het land er iets mee op? Wat is er met het marxisme-leninisme van Frelimo, de winnende partij, gebeurd? Is die partij nog net zo ouderwets als het om korte rokjes gaat als in de jaren zeventig? Hoe verwerkt(e) Mozambique het gruwelijke verleden – een optelsom van eeuwenlange Portugese onderdrukking en bijna twintig jaar burgeroorlog? Waarom is nog steeds niet duidelijk wie er opdracht gaven tot de moord op onderzoeksjournalist Cardoso? Maken donoren nog steeds de dienst uit in het land, wordt het bouwen van scholen en klinieken overgelaten aan buitenlandse welgestelden of neemt de regering nu zelf verantwoordelijkheid voor de dienstverlening? Wat had ik daar graag wat meer over gelezen.

Gunther Walraff die verkleed als Wendy van Dijk het Gooi infiltreert.