Het is 55 jaar geleden dat Ethel en Julius Rosenberg op de electrische stoel ter dood werden gebracht. Beschuldigd van landverraad – spionage voor de Sovjet-Unie. Op geschiedenisTV werd afgelopen zaterdag de documentaire herhaald die Netty Rosenveld in 1997 over de twee zonen van Ethel en Julius maakte.

Ik ben opgegroeid met afgrijzen over het McCarthy tijdperk. Mijn vader was in 1953 secretaris van het Nederlandse comite dat ijverde tegen de doodstraf voor de Rosenbergs. De leden van dat comite geloofden bovendien in de onschuld van de twee communisten. Ik herinner me in de jaren zeventig met mijn vader naar een toneelstuk op de televisie – die had je toen nog te – hebben gekeken over het drama. Jules Croiset speelde Julius. Uit een ooghoek zag ik de vochtige ogen van mijn vader.

Later deed het verhaal de ronde dat de Rosenbergs wel degelijk gespioneerd hadden. Dat rechtvaardigde de doodstraf op geen enkele wijze, maar toch deed het verhaal pijn. Ik heb het mijn vader nooit durven vertellen.

Dat is maar een geluk want uit de documentaire blijkt dat het in hoge mate onzin is. Over Julius heeft de CIA een document dat erop duidt dat hij wellicht tijdens de Tweede Wereldoorlog een ontmoeting heeft gehad met een KGB agent. En daaruit zijn vergaande conclusies getrokken. Ethel heeft nooit gespioneerd maar werd schuldig bevonden op basis van een verklaring van haar broer. Met het doel het vege lijf te redden – ook hij was gearresteerd, werd beschuldigd van spionage en kreeg uiteindelijk 15 jaar – getuigde hij dat zijn zuster hem voor de KGB gerecruteerd had. De zonen  koesteren tegen deze oom na zoveel jaren nog steeds begrijpelijke haatgevoelens.

De zonen werden na de dood van de ouders liefdevol opgenomen in het gezin van de Meerenpols omdat hun eigen ooms en tantes het niet aandurfden. Vader Meerenpol is componist en tekstschrijver van het hartverscheurende ‘What is America to me?’

‘…a name, a place that I can see

a simple word

democracy

that is America to me…’

In de documentaire zie je een uitvoering door Pete Seegers en Michael Meerenpol, de zoon van Ethel en Julius.  Ik ken het lied uit de mond van Frank Sinatra en beschouwde mijn liefde ervoor als een rechtse faux pas die ik voor mezelf moest houden. Nu weet ik dat het een strijdlied is van het andere Amerika.