Interessante opiniebijdrage van Edith Tulp in de Volkskrant. De journaliste en mede-oprichter van FairPen Foundation, pleit ervoor dat westerlingen en Afrikanen elkaar gelijkwaardig behandelen. Ze memoreert een reeks incidenten waarbij westerse toeristen bij bezoeken aan Afrika niet ophouden overal speeltjes, snoep, oude ansichtkaarten, pennen, ballonnen en geld uit te delen. Veel Afrikanen op hun beurt schieten bij zoveel liefdadigheid in de rol van gelukkige ontvanger. Tulp weet waarover ze spreekt, ze was ooit reisleider in zuidelijk Afrika.
Terecht wijst ze erop dat dit gedrag elke ontwikkeling blokkeert. Als we erin slagen met dit gedrag korte metten te maken, raakt ontwikkelingshulp overbodig, schrijft ze. Jammer genoeg lijkt haar gloedvolle betoog tegen het einde van de bijdrage enigszins te ontsporen. ‘Wij, FairPen Foundation, zien het als ons doel een mentaliteitsverandering onder Afrikanen teweeg op gang te brengen’, schrijft Tulp. Wij? Mijn indruk is juist dat die mentaliteitsverandering in veel Afrikaanse landen vorm krijgt in nieuwe jeugdbewegingen, oprukkende sociale media, onderzoeksjournalistiek, kunst, in de literatuur, aan de universiteiten. In die bewegingen voor verandering staan Afrikanen aan het roer, je hoeft ze niets uit te leggen.
Ik heb toch even behoeft te reageren: het is natuurlijk wat ongelukkig uitgedrukt dat ‘ wij’ (blanken?) een mentaliteitsverandering (die niet opgelegd kan worden, maar van binnenuit komt) onder Afrikanen op gang willen brengen. Meer specifiek bedoel ik de programma’s van FairPen Foundation, en in plaats van Afrikanen vooral Oegandezen (daarin spreek ik mezelf dus wel tegen: Afrika als 1 groot land). Het zou fantastisch zijn als in Oeganda zich nieuwe jeugdbewegingen zouden manifesteren, de sociale media werkelijk zou oprukken (helaas buiten de steden is er amper Internet), onderzoeksjournalistiek breed zou worden uitgevoerd (persvrijheid wordt steeds meer ingeperkt. Overigens is onderzoeksjournalistiek op een basis niveau een programmaonderdeel binnen FairPen) en we meer kunst en literatuur uit Oeganda konden zien. Ik denk dat hier met name een groot verschil is met Zuid Afrika en wellicht ook met landen als Kenia en Nigeria.
Dag Edith, Er bestaan vast en zeker grote verschillen tussen Afrikaanse landen. Maar het beeld dat het Oeganda nog aan zo’n beetje alles ontbreekt moet ik toch bestrijden. Er zijn onderzoeksjournalisten actief, de eerste galerieen met hedendaagse kunst zijn geopend, enkele schrijvers trekken internationale aandacht, er is een filmfestival, Bambaya en een snel groeiende homobeweging die al tweetend en op facebook mobiliseert en de autoriteiten tegenspreekt. In de eerste internationale editie van ZAM verscheen een essay van Kalundi Serumaga, een toptalent. Het is niet massaal maar het zijn tekenen van veranderingen. Die verandering zal van hun komen, niet van ons.