Toen ik hoorde dat de oud-minister voor gezondheidszorg, Manto Tshabalala-Msimang was overleden, moest ik aan Tine van der Maas denken. Deze Nederlandse ‘verpleegster’ was het brein achter het recept van knoflook, bietjes, citroen en zoete aardappelen dat de minister aanbeval als middel om aids te bestrijden. Het leverde de minister de bijnaam Dr Beetroot (‘Dr Bietje’) op. Anderen, zoals de cartoonist Zapiro, hielden het op Dr Do-Little. Volgens haar website is van der Maas nog steeds actief in Zuid-Afrika. Op die site houdt ze vol ziekten ten gevolge van aids, en tientallen andere, te kunnen genezen. Haar medicijnen zijn 99,5% natuurlijk, zegt ze. Met die 0,5% weet ze vermoedelijk vervolging voor valse beloften te vermijden…

Hoe komt het toch dat iemand als van der Maas de minister zo in haar ban had? Ze kon de minister bellen wanneer ze wilde en werd zelfs door Tshabalala-Msimang ingeschakeld bij de behandeling van doodzieke vrienden. (Over een van hen, de deejay Khabzela, is een hartverscheurend boek geschreven. Hij overleefde Tine’s goedertierendheid niet.) Ook Dr. Rath, een Oostenrijkse kwakzalver die een vermogen vergaarde met middeltjes die vrijwel overal verboden zijn, had direct toegang tot de minister. Thabo Mbeki, op zijn beurt, liet zich volledig misleiden door een blanke Zuid-Afrikaanse journaliste, die – net als de ontkenners van de global warming of de Mexicaanse griep – het bestaan van aids betwistte. Dat deed ze op voorspraak van Amerikaanse ‘dissidenten’ zoals Peter Dussberg. Tot het illustere gezelschap van de aids-ontkenners behoorde ook een overtuigd lid van de Ku Klux Klan. Zoals Amerikaanse christenfundamentalisten graag Afrikanen voor hun karretje spannen om hun invloed in de wereld te versterken, zo zagen Dussberg c.s. een kans om met behulp van Mbeki en Msimang hun nagenoeg volledig vernietigde reputatie weer wat op te krikken.
Nogmaals: waarom laten Afrikaanse leiders zich daarvoor gebruiken?
Ik vermoed omdat Maas, Rath, Dussberg, name them, precies zeggen wat die leiders willen horen. Stel je voor: een aanhanger van de Ku Klux Klan die Afrikanen bevestigt in hun onzinnige vermoeden dat aids is uitgevonden om het aantal zwarten in de wereld te decimeren. Of: een blanke medische professor die heftig ja knikt als Mbeki hardop met de gedachte speelt dat de omvang van de aidsepidemie wordt overdreven zodat westerse farmaceutische bedrijven zich aan Afrika kunnen verrijken.

Manto is dood. Mbeki’s aidsbeleid geschiedenis. Beiden rusten zacht.