Het was een mooie IDFA editie! Hierbij mijn persoonlijke Top Drie.

1. The Shore Break. Adembenemende registratie van een conflict binnen de Zuid-Afrikaanse Pondogemeenschap in de Oostkaap provincie. De vondst van titanium drijft een sterke wig tussen traditionalisten, werkzoekenden, politici en mijnbazen. De kracht van deze 90 minuten durende documentaire is dat deze niet gemaakt is op basis van een voorspelbare stellingname. Desondanks ontkomt de kijker uiteindelijk niet aan een zekere sympathie met hen die tegen de dreigende ontginning ten strijde trekken. De ironie wil dat de traditionalisten, die de verplaatsing van oude graven als een provocatie aan het adres van de voorouders beschouwen, hun gelijk halen bij het modernste hof van Zuid-Afrika, het Constitutional Court. Het hof herroept een beslissing van president Zuma om een neef (en voorstander van ontginning) van de overleden koning tot zijn opvolger te benoemen. Maker: Ryley Groenewald (Zuid-Afrika). Bekijk de trailer bovenaan dit artikel.
2. Chameleon. Portret van de Ghanese onderzoeksjournalist Anas Aremeyaw Anas. De Canadese filmmaker Ryan Mullins volgt Anas tijdens een aantal undercover-operaties waarbij hij de strijd aanbindt met corrupte ambtenaren en een abortusdokter die zijn clientele seksueel misbruikt. Anas verkent hierbij met regelmaat de grenzen tussen journalistiek, politie-optreden en justitie. Ook hier is de kracht van de film dat het aan de kijker wordt gelaten om uit de gepresenteerde dilemma’s conclusies te trekken. Intussen worden de verhalen en televisiereportages van Anas in zijn land door een miljoenenpubliek gevolgd. Ook de lezers van de ZAM Chronicle, waarvan hij een vaste medewerkers is, zijn met zijn werk bekend.
3. Finding Fela. Twee uur op het puntje van mijn stoel in een nagenoeg uitverkocht Tuschinski 1. Intrigerende mix van talking heads en aan Fela, de musical ontleende beelden. Het verhaal van de Nigeriaanse vader van de afrobeat en lastpak Fela Kuti. Een getuigenis van uitmuntende creativiteit, moed en eigenzinnigheid. Man van vele vrouwen, stichter van de Kalakuta Republic. Deze kleine vrijstaat in Lagos in de jaren van het dictatoriale Obasanjo regime werd ooit door de politie bestormd. Bij deze actie liep Fela’s moeder dodelijke verwondingen op. De film memoreert hoe de kunstenaar zijn verdriet vertaalde in een dapper protest door de lijkkist demonstratief af te leveren bij de voordeur van de toenmalige dictator. Toen Fela stierf aan aids gingen honderdduizenden Nigerianen de straat op voor zijn teraardebestelling. Maker: Alex Gibney (VS). Bekijk de trailer:

Gemist: Democrats, over de ontwikkeling van een nieuwe grondwet in Zimbabwe. Net niet in mijn top 3: The Other Man & The End of Apartheid, een portret van F.W. de Klerk, gemaakt door Nicolas Rossier. Tot mijn grote opluchting ondermijnt de documentaire het misverstand dat de laatste apartheidspresident als integere vredesstichter moet worden beschouwd. Wie de film heeft gezien, kan niet langer volhouden dat De Klerk geen weet had van, en verantwoordelijkheid droeg voor, de talloze gewelddadige uitbarstingen op weg naar democratie. Maar waarom gaat de maker er blind vanuit dat de blanke nationalist wel de intentie had om de apartheid volledig af te schaffen? Er is zoveel bewijs dat die aanname op een misverstand berust. Vermeden: Miners shot down van Rehad Desai. De documentaire maakte deel uit van een schaduwprogrammering tijdens IDFA. Vorig jaar zag ik een preview van de film die enkele maanden later in verkorte versie op de Nederlandse televisie te zien was. Aangrijpende beelden van een van de grootste drama’s van het nieuwe Zuid-Afrika: het bloedbad van Marikana in 2012. Wat stoort is de propagandistische toon in de film die de kijker geen enkele ruimte biedt om zelf tot een oordeel te komen. Cyril Ramaphosa heeft het gedaan maar zo simpel is het niet. Beeld boven artikel: The Shore Break