Barack Obama heeft zijn visie op Afrika uitgedragen in een toespraak die hij afgelopen zaterdag voor het Ghanese parlement hield. Essentie: zelf verantwoordelijkheid nemen en ‘geen uitvluchten’ zoeken voor eigen falen. Dit was geen wezenlijk andere benadering dan de Franse president Sarkozy twee jaar terug koos en toch zijn er grote verschillen in toon en inzicht. Obama’s oproep om verantwoordelijkheid voor Afrika’s toekomst te nemen, was evenzeer gericht aan het westen. Tijdens de net gehouden G 8 presteerden de westerse landen het overigens opnieuw om een optelsom aan eerder toegezegde hulp gericht op bestrijding van de voedselcrisis als extra steun te presenteren. Overigens met instemming van Obama.
De toespraak van de Amerikaanse president onderscheidde zich ook van Sarkozy’s pedante college doordat hij blijk gaf van een diep inzicht en inlevingsvermogen in de geschiedenis en de littekens die deze in Afrika achterliet. Maar Obama had gelijk toen hij zei dat je de crisis in Zimbabwe en het ronselen van kindsoldaten niet aan het kolonialisme kunt wijten.

Er zit natuurlijk iets ongemakkelijks in het gegeven dat westerse leiders, Obama incluis, Afrikanen de les lezen. Hoe zouden Amerikanen reageren als Jacob Zuma het Congres onderhield over Guantanamo Bay? (Opmerkelijk overigens dat Zuid-Afrika in Obama’s toespraak ontbrak. Hij prees alleen Ghana en Botswana als bloeiende democratieen.)

Het resultaat telt natuurlijk. Ik moest bij de beelden van de speech denken aan Mandela die na zijn verkiezing als president zijn collega’s in Afrika onderhield over het belang van grondwettelijkheid, goed bestuur en corruptiebestrijding. Ze juichten in het besef dat hun achterban Mandela adoreerde, zoals nu ook de huidige machthebbers juichen voor Obama. Ondertussen inspireert de Amerikaanse president jonge generaties Afrikanen, de bornfrees, die een toenemend ongeduld voelen, en zich niet langer gebonden achten aan de postkoloniale loyaliteit aan de leiders.
Obama heeft het vuurtje afgelopen zaterdag verder opgestookt. Daarin schuilt het grootste belang van zijn rede.