Ik voel de opkomst van een nieuwe rage: Nederlanders die in Afrika een ngo opzetten met de volgende boodschap: ‘Wij, Afrikanen’ moeten vooral niet naar Europa willen. Want Europa is niks en vreemdelingen zijn er steeds minder welkom. Bovendien hebben ‘wij’, aldus de Nederlanders, een verantwoordelijkheid om ‘ons’ eigen land op te bouwen. Blijf zitten waar je zit en verroer je niet. Of beter: ‘ik blijf zitten waar ik zit en verroer me niet’. Zeggen wij, namens hen. Of, liever, zij, namens ons.

Naïeve do-gooders zijn net babies. Ze hebben met regelmaat een nieuw speeltje nodig. Onze kinderen (ik heb het nu over Nederlanders) verkennen de tropen in het kader van een ‘tussenjaar’ en we gaan zelf enkele maanden op werkbezoek in het land waarover we ons ontfermen en waar we het object van onze liefdadigheid vastmetselen in de oude vertrouwde omgeving.

Huisarrest anno 2015.

Gisteravond schonk het NOS-Journaal uitgebreid aandacht aan Yep! Africa, een club die in de reportage als ‘jeugdbeweging’ werd opgevoerd. Het verhaal, of eigenlijk: de commercial, vond ook zijn weg naar de Volkskrant van vanmorgen en daarin lezen we dat deze ‘beweging’ is opgericht in Dordrecht. De stichting is actief in Gambia en neemt jongeren die dreigen te ontsporen richting Europa bij de hand.

Waarom zou iemand weg willen uit Gambia? Misschien omdat het land geleid wordt door een dwaas die denkt dat hij Aids kan genezen? Een man die kritiek beantwoordt met marteling? Omdat er geen werk is? Geen perspectief?

Van toeristen horen jonge Gambianen waaraan het thuis allemaal niet ontbreekt. Op hun iPhone schieten de beelden van een welvarende wereld voorbij waar de dingen wel werken. Op de vluchtelingenopvang na dan.

Zoals zoveel Afrikanen sturen Gambianen geld naar de familie thuis. Vele miljoenen. Zonder dat er een cent aan de strijkstok blijft hangen. Daaruit spreekt steeds dezelfde onweerlegbare boodschap: dat er in Europa iets te verdienen valt. Zelfs als regeringen het nieuwkomers nog geruime tijd verbieden om te werken.

Yep! Africa kan campagne voeren tot ze een ons weegt maar uiteindelijk blijven alleen de oprichters en de lokale zetbazen van de club overtuigd van de wrakke boodschap die ze verkondigen. Niet dat dat er veel toe doet, ik denk dat het met de subsidie straks niet opkan omdat die boodschap naadloos past in het treurigmakende verhaal dat de toon zal zetten tijdens de EU – Afrika top op 11 november.

Ik ben een hartstochtelijk voorstander van echte solidariteit. Met echte bewegingen die opkomen voor ingrijpende veranderingen in hun samenlevingen. Democratie, betrouwbaar openbaar vervoer, werk, culturele voorzieningen en internet dat net zo snel is als bij ons. Ook in Gambia zijn er activisten die daar, deels ondergronds, voor opkomen. Als dat lukt is hun succes ons succes en zullen mensen geen noodzaak meer voelen om zich elders te vestigen. Dan zullen mensen terugkeren, definitief of van tijd tot tijd, en zich inzetten voor de verdere ontwikkeling van hun land.