Na het lezen van een van zijn Voetnoten vorige week moeten de vriendinnen van Arnon Grunberg het gevoel hebben gehad met de schrik te zijn vrijgekomen. Op hun advies had de schrijver de film Intouchables gezien en geoordeeld. ‘Als je geld genoeg hebt is verlamd zijn niet zo erg, lijkt de film te zeggen. En vitalisme is uitsluitend te vinden in de onderklasse, in de banlieus’, schrijft Grunberg. De film zou stellingen poneren ‘die de blanke middenklasse behagen (…) en met zwartjes kan het goedkomen mits ze vrolijk de luiers van onze hulpbehoevende bejaarden verwisselen.’
Dat kunnen de vriendinnen in hun zak steken; hadden ze de schrijver zo maar naar een hypocriete draak gestuurd. Of niet? De film, vervolgt Grunberg mild, ‘wist mij soms te ontroeren.’ Nu zullen de dames opgelucht adem hebben gehaald. ‘Cynisme is hoop’, luidt de moraal van Grunberg’s verhaal, of liever: ‘hoop is dikwijls cynisch.’

Ik had me al weken voorgenomen om de film, die zeven van de tien Fransen (enkele tientallen miljoenen!) inmiddels hebben gezien en ook hier volle zalen trekt, te bekijken. Maar niet iedereen heeft zulke wijze vriendinnen. En dus duurde het tot gisteren voor ik me in de stromende regen naar de bioscoop begaf.
Het werd een middag uit duizenden. Prachtige film. Sterk scenario. Ont-zet-tend gelachen. En dan weer ontroerd. Bijna twee uur lang genoten. Weg van de regen en van die beklemmende aandrang om elke film, elk boek en schilderij te duiden langs de meetlat van het moralisme.

Vreemd om een misdaadroman te gaan lezen omdat je het met de auteur eens bent. Niet met de intrige die hij bedacht maar de opvattingen die hij in interviews ten beste geeft.
Toch heb ik om precies die reden Deon Meyer’s nieuwste boek ’13 uur’ gekocht. Dat het boek in de VN Thrillergids tot beste van het jaar was uitverkozen, hielp natuurlijk. Toch gaf het interview dat Meyer aan het maandblad ‘Zuid-Afrika’ gaf de doorslag. De schrijver, die telkens in de aanloop van een nieuw boek een tijdje met de Zuid-Afrikaanse politie meeloopt, noemt de ‘zware misdaad’ in Zuid-Afrika een mythe die door de media is gecreëerd. Een zekere mate aan effectiviteit is overigens nieuws. Maar sinds enkele jaren ‘ zijn de misdaadcijfers elk jaar met 10 tot 12 procent gedaald.’

Meyer, schrijft Ingrid Glorie, de auteur van het stuk, ‘laat zich niet meeslepen door het pessimisme rond de positie van de taal (het Afrikaans, bl).’ De auteur wijst erop dat in een ‘veeltallige gemeenschap als de onze’ een gemeenschappelijke taal nodig is. Van Meyer mag dat Engels zijn als die taal ‘groter begrip en verzoening teweegbrengt.’ Niet dat het Afrikaans daaraan moet worden opgeofferd. Meyer: ‘Het is de verantwoordelijkheid van de sprekers van een taal om hun taal te laten groeien en voortbestaan. Dat betekent bijvoorbeeld je kinderen liefde voor de taal brengt, zodat ze hem fatsoenlijk spreken en schrijven. Maar ook om respect te hebben voor andere talen. Er zijn nog veel blanke Afrikaanssprekenden die hun eigen prioriteiten en die van hun taal boven die van het land als geheel stellen.’

A work of art by Antonio Garullo and Mario Ottocento – former prime minister Berlusconi unzipped – was moved from the exhibition space in Rome. It were not the supporters of his party – if they’re still there – who asked for this. There was no court case, and no debate about freedom of speech. It were the owners of the gallery who felt ‘misled and abused’ by the artists. Mr. Berlusconi was ‘a good friend’ of them and ‘a client.’

One day on Robben Island. Two men: Walter Sisulu and Nelson Mandela. 100 years ago Sisulu was born. In our search for inspirational ideas and impressive successes we should not limit ourselves to Nelson Mandela.

Sick? Hilarious? Probably both. A report on Africa is a Country on philosopher Achille Mbembe’s efforts to participate in a debate organised by Tate Modern in London. It reads:

‘Lastly, Achille Mbembe was due to speak on the concept of the ‘zero-world’. Except he wasn’t there: Rivera had announced in his introduction that Mbembe hadn’t been able to get a visa (cue world-weary laughter) but that he would joining the conversation from Dakar via Skype. So much for the butterflies image, thanks William Hague. Rivera received a text which said that the political philosopher was trying to find an internet café, then another saying he was trying to find an internet café with Skype, then another saying that he was trying to find an internet café with Skype in a part of the city where there wasn’t a power-cut, until it all started to feel like a practical joke about the exclusion of African intellectuals from ‘global’ conversations, and the connection never materialised.’

It’s not only the UK. This morning Dutch radio news reported on a Turkish singer who was interrogated for such a long time by Immigration officers at Schiphol that he decided to fly back to Turkey. He was supposed to sing in the Concertgebouw in a concert celebrating 400 years of diplomatic relationship between The Netherlands and Turkey.

Vanavond portretteert Wim Brands de Amerikaans/Nigeriaanse schrijver Teju Cole in Nieuwkomers (Nederland 2, tien voor acht). Kijk! Ik ben halverwege Cole’s Open City, dat onlangs in Nederland uitkwam bij de Bezige Bij (Open Stad). Het is GEEN Afrikaans boek. Het is, zoals Toef Jaeger overtuigend betoogde in NRC Handelsblad, GEEN exil literatuur. Het is een MEESTERWERK, Cole’s wandeling door een stad die hem omarmt en herinneringen oproept – aan zijn werk als jonge psychiater, zijn geboorteland, familie, liefdes, verleden. De Nederlandse uitgeverij prijst het boek aan als een roman die de grote thema’s van deze tijd (identiteit, ras, enzovoorts) behandelt. De betekenis schuilt in het feit dat Cole die thema’s zonder grote woorden ter sprake brengt.Zonder een defensieve beklemtoning van een romantische hang naar afkomst tekent Cole zijn kern al wandelend door de meest wereldlijke van alle wereldsteden. Een literair hoogtepunt dat je vanaf de allereerste zin meesleept. Beweerd wordt dat het boek aan Coetzee doet denken. Bij mij doemde ook Salinger op. De waarheid is dat het een unieke vertelling is van de hand van Teju Cole. Na het kijken vanavond, lezen!

Driekwart van de bevolking in Afrika kan niet lezen of schrijven. Heeft de verslaggever van de Volkskrant dat zelf bedacht of gehoord tijdens de conferentie ‘Fill the gap; Moving beyond the mobile hype’ waarvan zij vandaag verslag doet. In het gegeven ligt de oorzaak van veel goedbedoelde maar mislukte projecten op het gebied van mobiele telefonie in Afrika, aldus de verslaggever. Daarom, zo betoogt een van de conferentiegangers, moeten er ‘Afrikaanse oplossingen voor Afrikaanse problemen komen.’

Drie minuten googelen en je weet dat de het cijfer niet klopt. De ‘literacy map of Africa’ laat zien dat in vier landen inderdaad zo’n driekwart van de mensen niet kan lezen of schrijven. In nog eens acht landen is dat percentage de helft. In de rest – zo’n 42 landen – telt het aantal analfabeten tussen de 15% en 45%.
Hoog genoeg, natuurlijk. Maar niet voor de uitvinders van ‘Afrikaanse problemen’.

Gisteravond nog even Buitenhof van afgelopen zondag bekeken. Hans Hillen over nieuwe bezuinigingen op defensie, JSF, het Catshuis en de Somalische piraten. Na een pleidooi over de noodzaak van een sterke defensie, zei de minister dat het Nederlandse machtsvertoon voor de kust en straks ook in Somalie bedoeld is ‘om te laten zien dat je ertoe doet.’
Afrika als showroom. Een demonstratie-oorlog.
Op een dag loopt het verder uit de hand en sterven er Nederlandse mariniers, of Somalische piraten, of Somaliers die voor piraat worden aangezien (want zwart en sjaaltje om het hoofd). Dan escaleert het conflict en sturen we een nog grote vloot, of meer commando’s. Dan kunnen we nog beter laten zien dat we ertoe doen.
Voor Hillen is Somalie een win-win situatie.

Je kunt voormalig Apartheidspresident F.W. de Klerk veel verwijten – racistische tirannie, corruptie, de ‘derde macht’ en de onbeschaamdheid om zonder blikken of blozen een Nobelprijs voor de vrede in ontvangst te nemen – maar niet dat hij van zijn hart een moordkuil maakt.
In een toespraak die De Klerk afgelopen maandag in Johannesburg hield noemde hij Mandela ‘wreed en oneerlijk.’ De oubaas van Zuid-Afrika’s blanksuperieure nadagen trok eens lekker van leer tegen de man die ervoor koos om zijn voorganger niet voor een tribunaal te slepen. ‘Mandela is niet de heilige die ervan hem gemaakt wordt’, aldus de oud-president. Waarna een langdurige lofzang volgde op De Klerk’s favoriete politicus, Thatcher.

Picture from the rooftop at the Maboneng project downtown Johannesburg. It’s an exciting space, also known as Arts on Main, and evidence of a new Johannesburg. William Kentridge and photographer Michael Subotsky have opened studio’s at the precint. There are restaurants and shops, a Sunday market, a print workshop run by David Krut, a cinema (The Bioscope) and so much more. This picture from the roof of the Jo’burg skyline landed in my inbox with the usual impact: homesick.