Nadat jeugdleider Julius een paar weken zijn mond had gehouden – ik ging hem echt missen – heeft hij eind vorige week weer een toespraak gehouden. Voor de vrouwensectie van de jeugdbeweging van het ANC. Die ging over aids en over de campagne die zijn beweging daartegen voert. ‘One girlfriend, one boyfriend’ is het motto. Misschien een tikkeltje verwarrend want als ik al een boyfriend heb waarom moet ik dan ook nog een girlfriend? Maar de intenties zijn goed, en Julius Malema ageerde met passie tegen polygamie en vreemdgaan. Het heeft even geduurd maar in het Zuma-tijdperk spreken leiders geen tomeloze twijfel zaaiende toespraken meer uit.
Maar nu is er toch weer iets dat twijfel zaait aan Malema’s goede bedoelingen. Want inmiddels is hij uitgekeken op Zuma nadat deze hem een standje gaf, en lijkt de strijd tegen aids een ander, machtspolitiek doel te dienen. Want van ‘one girlfriend’ met de president niets weten.

Marianne Vermeijden bespreekt in de NRC van gisteren drie boeken over Afrikaanse ‘Middle Art’ (tussen kunst en kitch) en hedendaagse kunst. Ze hekelt de Taal der Ingewijden aan de hand van Okwui Enwezor’s inleiding in zijn overzichtsboek over Afrikaanse kunst: ‘bol van het gruwelijke jargon waarmee ook nogal wat westerse kunsthistorici en kunstfilosofen de gelederen gesloten houden’
Kwam zelf ook een fraai staaltje hiervan tegen in The Chimurenga Chronicle, eenmalige handgeschreven krant die vorige week verscheen ter gelegenheid van SPace, currencies in contemporary art, ook weer zo’n verbale slag in de lucht, een expositie van Afrikaanse kunst die afgelopen dinsdag in Johannesburg opende. Achille Mbembe: ‘It is necessary to go beyond the traditional conception of civil society that has been narrowly derived from the history of capitalist democracies. On the one hand, the objective reality of social multiplicity must be acknowledged – multiplicity of identities, of allegiances, of autorities and norms – and, on this basis, new forms of mobilisation and leadership must be imagined’.
Ik zou zeggen: ‘In kapitalistische democratieen vormen belangengroepen het maatschappelijk middenveld. Dat is een nogal beperkt begrip. Je kunt je indenken dat juist uit de verscheidenheid aan identiteiten en loyaliteiten, autoriteiten en normen maatschappelijke beweging en leiderschap voortkomen.’
Of zoiets.
Citaten zijn natuurlijk altijd uit hun verband gerukt maar The Chimurenga Chronicle maakt het wel heel bont. Mbembe begint met ‘on the one hand’ maar wat er ’on the other hand’ speelt, blijft onvermeld.
Overigens kondigt The Chronicle aan op 11 mei 2011 een speciaal dagblad uit te brengen, een ode aan de krant, die in Zuid-Afrika, Nigeria, Kenia en andere landen als bijlage bij andere kranten verspreid zal worden.

Afgelopen zondag sprak Wim Brands in VPRO’s Boeken met David van Reybrouck. Van deze Belgische auteur verscheen onlangs Congo, een geschiedenis, een ruim 600 pagina’s dikke pil uitgegeven door De Bezige Bij.
Ik zou terstond naar Nederland willen vliegen en een exemplaar kopen (en dezelfde avond weer terugvliegen).

In het begin van het gesprek wees Van Reybrouck erop dat Congo met debouw van 1 stuwdam heel Afrika van electriciteit kan voorzien. Dat is de tragiek van dit arme schatrijke land.
Tegen het einde van het gesprek waarschuwde de schrijver voor grote infrastructurele projecten. Daar komt alleen maar corruptie van.
Corruptie, zei Van Reybrouck, is als een koffer op de snelweg. Iedereen ziet het gevaar ervan in maar niemand stopt om de koffer op te pakken uit angst het leven te verliezen.
Corruptie gaat dus door. Op alle niveaus, want het is een misverstand om te denken dat alleen machthebbers zich hieraan schuldig maken.

Ik ken wel collega’s die op de vraag wat er in Congo moet gebeuren troosteloos voor zich uit gaan staren om dan hoofdschuddend te verklaren dat het daar nooit wat wordt. Van Reybrouck echter had op deze vraag onmiddellijk een antwoord: ‘Langzaam de staat opbouwen’.
Van deze vier woorden staan er twee voor de doordachte visie van de auteur: staat omdat een functionerende overheid de voorwaarde is voor herstel (daar zouden de volgelingen van de Tea Party en Mark Rutte goed over moeten nadenken), en langzaam. Deze oproep tot trage verandering heeft alles te maken met Van Rybrouck’s analyse van het Congolese drama: op een veel te laat door de Belgen ingezet dekolonisatieproces volgde een veel te snelle onafhankelijkheid.

Afgelopen week overleed Sheena Duncan, 77 jaar oud. Sheena volgde met een langdurig voorzitterschap van Black Sash in de voetsporen van haar moeder, Jean Sinclair, de deze organisatie van voornamelijk blanke, middle class dames tegen apartheid midden jaren vijftig oprichtte. Er is in de loop der jaren wel scepsis geuit over het relatieve gemak waarmee deze vrouwen zich tegen de apartheid keerden. Welk risico liepen ze eigenlijk?
Wat Sheena Duncan betreft: veel. De haat van de machthebbers die ze met haar activisme over zich afriep, was ongekend. In de jaren tachtig speelde ze een hoofdrol bij de vorming van de End Conscription Campaign. Juist de impact van deze beweging, die blanke jongens opriep om dienst te weigeren, trof het racistische machtsapparaat in zijn hart. Uiteindelijk is het onvermogen van het apartheidsregime om de blanke boel bij elkaar te houden een belangrijke factor geweest bij de vernietiging van zo’n onmenselijk systeem. Daarom verdient Sheena Duncan een standbeeld.

I
Donderdag poseerde Nelson Mandela met de WK trofee. Ik hoorde dat een horde FIFA zich bij het kantoor van de oude baas meldde, begeleid door vier zwaar bewapende veiligheidswachten. AK 47 in de aanslag. Na alle onzinnige voorspellingen van een raciale oorlog, groepsverkrachtingen en toeristenbuskapingen die ons te wachten staan, is het mooi te ontdekken dat de autoriteiten maar voor 1 ding echt bang lijken te zijn: dat de trofee gestolen wordt.

II
Wat een vilein commentaar van Tutu. In een interview met een Amerikaanse krant verzuchtte de aartsbisschop dat hij blij is dat Mandela zich veel van wat er vandaag mis is in zijn land niet bewust is. Mijn bronnen zeggen dat Mandela nog elke dag alle kranten leest.

III
Verwarrend toespraak van Julius Malema, gisteren na een lange radiostilte. Je zou het er zo maar mee eens zijn. “As men we have a responsibility to ensure that the rights of women are protected, and find a correct balance between expressing our cultural rights and respect for women in South Africa. (…) It can never be permanently correct that men are forever at liberty to have many sexual partners, when women are demonised for engaging such practices.” De ANC-jeugdleider als feminist. Omdat hem dat goed uitkomt in zijn strijd met Zuma. Vorig jaar verklaarde Malema nog dat de vrouw die Zuma van verkrachting beschuldigd had nooit verkracht kon zijn omdat ze ’s morgens om taxigeld had gevraagd. Ook Thabo Mbeki was plus feminist que la feministe als hem dat goed uitkwam.

Onlangs was Ivo Niehe bij Dominique Lapierre te gast. Deze Franse schrijver verkocht inmiddels dertig miljoen boeken. Toegegeven, de allerlaagste gevoelens van jaloezie hebben zich van mij meester gemaakt.
Maar Lapierre is een aardige man die de helft van wat hij verdient aan klinieken in India uitgeeft. Binnenkort verschijnt van zijn hand De Nacht van de Regenboog, een geschiedenis van Zuid-Afrika, in Nederlandse vertaling. Ook een deel van de opbrengsten van dit boek vloeit naar goede werken. In Kaapstad nu.

Toch houd ik mijn hart vast. In het gesprek met Niehe meldde de schrijver trots dat hij ontdekte dat er in het Zuid-Afrika van de apartheid een gif werd ontwikkeld waarmee zwarten konden worden uitgeroeid. Dat is kletspraat. De toenmalige machthebbers hadden er geen enkel belang bij om de zwarten uit te roeien, die deden immers het werk. Er werden natuurlijk wel giffen geproduceerd, maar die hielden geen rekening met huidskleur. Wouter Basson, de gifmenger waarnaar Lapierre verwijst, heeft overigens wel geexperimenteerd met stoffen die blanken in zwarten konden omtoveren. Dat maakte infiltratie in de zwarte gemeenschap, en dus de jacht op het verzet, zoveel makkelijker…
In hetzelfde gesprek komt ook de hartchirurg Chris Barnard ter sprake. Daarover meldt Lapierre dat die bij zijn tweede operatie een zwart hart in een blank lichaam transplanteerde. Hij vertelt dit verhaal met verve – een grote verdienste – alsof hij het met de allergrootste moeite aan de vergetelheid heeft weten te ontrukken.
Maar het is al in heel veel boeken opgetekend.

Nieuwe facebook pagina van Afrikaners van Nederlandse origine die asiel willen aanvragen in het land van de voorouders – Right of Return to Europe. Geert Wilders is ook al benaderd.
Het leukste zijn de mededelingen van zwarte Zuid-Afrikanen die de vertrekkers een lift naar het vliegveld aanbieden.

I
Jacob Zuma heeft de uitslag van zijn aidstest bekendgemaakt: negatief. Gefeliciteerd! Maar hoe verrukt moet je over deze mededeling zijn? Mpumi Mathabela schrijft terecht in facebook dat zo’n uitslag voeding kan geven aan twee misverstanden: dat je zonder condoom sex kunt hebben en dat ‘a shower a day keeps the virus away’.
Zou hij de uitslag ook bekend hebben gemaakt als deze positief was?
Het goede nieuws: het aantal klinieken dat aidsremmers uitreikt, is in de afgelopen maand verdubbeld, van 500 naar 1000.

II
Ook in Johannesburg staken de schoonmakers. Slimme timing, nog ruim zes weken tot de WK. Van Nederland tot Zuid-Afrika. Job Cohen is nog niet eens premier en de Internationale heerst al op aard!

Mijn buurjongetje Themba kan er niet mee zitten, ‘Natuurlijk schrijven sommige kranten in Engeland en Duitsland dat de WK een zooitje wordt en dat bezoekers hun leven niet zeker zijn’, zegt hij nadat ik mijzelf, niet voor de eerste keer, heb laten gaan in een tirade aan het adres van deze onheilsprofeten.
‘Sommige correspondenten die deze verhalen schrijven wonen in Johannesburg’, houd ik Themba wanhopig voor. ‘Die moesten toch beter weten’.
Maar mijn buurjongetje wordt er niet warm of koud van. ‘Ook Zuid-Afrikaanse emigranten stoken het vuurtje op’, weet Themba.
‘Precies!’, zeg ik. ‘Om hun vlucht te legitimeren’.
‘Maar het gaat erom wie er het laatst lacht’, zegt Themba.
‘Hoe bedoel je?, vraag ik.
‘Kijk, die kampioenschappen worden een succes. Hoe leggen de correspondenten en de emigranten dat straks aan hun lezers en vrienden uit?’ Themba kan zich daar nu al erg op verheugen.

Persbericht Nelson Mandela Foundation:

Media Release: Nelson Mandela is fine

Date: 16 April 2010

From: Achmat Dangor, Chief Executive of the Nelson Mandela Foundation

For immediate release

Contrary to rumours presently circulating Mr Mandela is fine and is at home with his family

Ends.