Gregory Maqoma


Last night, South African dancer/choreographer Gregory Maqoma performed in the Amsterdam Stadsschouwburg for an audience of 500+. His Exit/Exists was an unforgettable experience, a solo exploring the resistence against English colonialists in the 1800s, led by his great-grandfather Xojongusombovo Maqoma who was banished to Robben Island. Maqoma dresses, undresses and cross dresses, bringing old and new, tribal and contemporary, male and female, animalskin and Armani together. Excellent music composed by Simphiwe Dana, wonderfully performed by four singers and a guitarist. Sweet memories: the first time I saw Maqoma dancing was in December 1991. I was spending Christmas in Port Alfred with Raymond with whom I had fallen in love only weeks before. ‘Let’s pick up my friend’, Raymond said on our way to the beach. Turning right and left on the endless dust roads we arrived at Gregory’s grandmother’s house. A little later that afternoon, when the gettoblaster was turned on loud, this pretty shy youngster turned out to be a magical Michael Jackson moonwalking through the sand. His long walk has now taken him to the Amsterdam City Theatre, New York, Paris, and tomorrow, Athens.


van nederlands-indie naar namibie


Eind jaren negentig interviewde ik de hoofdredacteur van de Windhoek Observer, een tamelijk scrabreuze zondagskrant in Namibie. Zijn echte naam ben ik vergeten, iedereen noemde hem ‘Smithy’. Hij pende in zijn eentje de hele krant vol, zocht persoonlijk de back page pin up uit en bestierde de acquisitie. Zo op het eerste oog een krantje van niks gevuld met de weinig betrouwbare verhalen over lokale schandalen. Maar wat me voor Smithy innam was het feit dat hij sinds September 1989 elke week over Anton Lubowsky schreef. Deze activist van bevrijdingsbeweging SWAPO werd in die maand vermoord – een tot op heden onopgehelderd mysterie waarin Italiaanse Mafiosi, diamant- en oliehandelaars en doodseskaders van de apartheid een rol speelden. Smithy had in de jaren van de Zuid-Afrikaanse bezetting vele malen gevangen gezeten. Ook de nieuwe machthebbers van het onafhankelijke Namibie vonden hem een lastpak.

De hoofdredacteur had haast en maakte na een klein uur een einde aan het gesprek waarna hij me naar de buitendeur begeleidde. Onderweg passeerden we een kamer die tot aan de nok gevuld was met ordners en archiefdozen. Smithy beantwoordde mijn nieuwsgierige blikken met een korte uitleg over deze in enkele decennia opgebouwde verzameling. Het meest trots was hij op de fotoalbums. ‘Kort voor de onafhankelijkheid meldde zich de ene na de andere Koevoetstrijder. Hun fotoalbums, die getuigden van de eindeloze reeks wreedheden die ze hadden begaan, lieten ze bij mij achter’, zei Smithy terwijl hij een exemplaar van de stelling nam. Al bladerend trokken massagraven, standrechtelijke executies en verbrandingen aan me voorbij. De herinnering aan het werk van dit apartheidskeurkorps vastgelegd in tientallen kiekjes met onderschrift. ‘Niemand komt er ooit naar kijken’, zei Smithy. ‘Er is geen belangstelling voor.’

De Windhoek Observer bestaat nog, althans op internet. De naam van de hoofdredacteur wordt niet vermeld. Contactgegevens ontbreken. Of Smithy nog leeft, weet ik niet. Het zou goed kunnen. Zou zijn archief nog bestaan? Misschien loopt er straks een Namibische student naar binnen die wil weten wat er precies gebeurd is, toen.
Het Zuid-Afrikaanse minderheidsbewind beschouwde de bezetting van het buurland destijds als legitiem. Dat er een oorlog gaande was, werd simpelweg ontkend. Er werd zelfs geen eufemisme – politionele actie – voor uitgevonden. Totdat die gruwelijke waarheid, die diep in het collectieve geheugen is weggestopt, ‘uitkomt’ en als een onthulling op de voorpagina van de Windhoek Observer wordt gebracht.


krantenweelde

Begin dit jaar werd ik abonnee op de Volkskrant. Ik maakte gebruik van een aanbieding: een jaar lang betaalde ik de helft van het abonnementsgeld en bovendien kreeg ik 20 boeken cadeau. Debuutromans van Nederlandse schrijvers. De eerste tien boeken ontving ik binnen enkele weken. Op de andere tien moest ik wachten tot vandaag. Maar tot mijn verrassing werden er weer 20 boeken afgeleverd, zodat ik de eerste 10 nu dubbel heb.
Wie last heeft van verlatingsangst of zich al een leven lang ongewenst acht, raad ik van harte een abonnement op de Volkskrant aan. Wat willen ze daar graag dat je erbij komt. Ik durf er vergif op in te nemen dat de hoofdredacteur de krant elke dag persoonlijk zou afleveren als ik daarop had aangedrongen.
Begin vorig jaar kreeg ik als premie op een abonnement op NRC Handelsblad een iPad.
Het zal niet lang meer duren eer we op de Dag van de Lezer op een zetel door de stad gedragen worden. Het internet heeft ons veel goeds gebracht.


rotimi babatunde, winner of 2012 caine prize for african literature


We mustn’t make the mistake that Rotimi Babatunde is a newcomer. The winner of this year’s Caine Prize for African Literature has published in journals worldwide and has won prestigious prizes before. But for me the Nigerian writer who lives in Ibadan in his home country is a discovery. (Will this colonial explorer’s mentality in me ever die? Why do African writers only become existent after noticed by Western
Bombay’s Republic, Babatunde’s winning story is a MUST READ. It’s the wit, the majestic composition of a story beautifully told and last but certainly not least the sense of humour . According to the chair of judges, Bernardine Evaristo: “Bombay’s Republic vividly describes the story of a Nigerian soldier fighting in the Burma campaign of World War Two. It is ambitious, darkly humorous and in soaring, scorching prose exposes the exploitative nature of the colonial project and the psychology of Independence.” (Bart Luirink)
Full story at http://www.caineprize.com/pdf/2012_Babatunde.pdf


nul komma zeven procent?

Het CDA congres heeft zojuist besloten het minimum van 0,7% ontwikkelingshulp alsnog in het verkiezingsprogramma op te nemen. Tegen een hoge prijs. Het nieuws is nu dat het congres de 0,7% – norm boven effectiviteit verkiest. Het bestuur immers had op dat laatste de nadruk gelegd. Zo wordt met het besluit het vrij breed levende idee dat de hulp niet effectief is bevestigd.
Op de radio hoorde ik een congresganger met een van Maxime Verhagen geleende snik betogen dat hij over dertig jaar niet aan zijn kinderen zou kunnen uitleggen waarom we ‘een heel continent lieten kreperen.’
Ik hoop dat de kinderen over dertig jaar aan hun vader vragen waarom hij in 2012 in een handvol woorden een heel continent versimpelt tot een slogan op een collectebus.


grunberg en intouchables

Na het lezen van een van zijn Voetnoten vorige week moeten de vriendinnen van Arnon Grunberg het gevoel hebben gehad met de schrik te zijn vrijgekomen. Op hun advies had de schrijver de film Intouchables gezien en geoordeeld. ‘Als je geld genoeg hebt is verlamd zijn niet zo erg, lijkt de film te zeggen. En vitalisme is uitsluitend te vinden in de onderklasse, in de banlieus’, schrijft Grunberg. De film zou stellingen poneren ‘die de blanke middenklasse behagen (…) en met zwartjes kan het goedkomen mits ze vrolijk de luiers van onze hulpbehoevende bejaarden verwisselen.’
Dat kunnen de vriendinnen in hun zak steken; hadden ze de schrijver zo maar naar een hypocriete draak gestuurd. Of niet? De film, vervolgt Grunberg mild, ‘wist mij soms te ontroeren.’ Nu zullen de dames opgelucht adem hebben gehaald. ‘Cynisme is hoop’, luidt de moraal van Grunberg’s verhaal, of liever: ‘hoop is dikwijls cynisch.’

Ik had me al weken voorgenomen om de film, die zeven van de tien Fransen (enkele tientallen miljoenen!) inmiddels hebben gezien en ook hier volle zalen trekt, te bekijken. Maar niet iedereen heeft zulke wijze vriendinnen. En dus duurde het tot gisteren voor ik me in de stromende regen naar de bioscoop begaf.
Het werd een middag uit duizenden. Prachtige film. Sterk scenario. Ont-zet-tend gelachen. En dan weer ontroerd. Bijna twee uur lang genoten. Weg van de regen en van die beklemmende aandrang om elke film, elk boek en schilderij te duiden langs de meetlat van het moralisme.


deon meyer


Vreemd om een misdaadroman te gaan lezen omdat je het met de auteur eens bent. Niet met de intrige die hij bedacht maar de opvattingen die hij in interviews ten beste geeft.
Toch heb ik om precies die reden Deon Meyer’s nieuwste boek ’13 uur’ gekocht. Dat het boek in de VN Thrillergids tot beste van het jaar was uitverkozen, hielp natuurlijk. Toch gaf het interview dat Meyer aan het maandblad ‘Zuid-Afrika’ gaf de doorslag. De schrijver, die telkens in de aanloop van een nieuw boek een tijdje met de Zuid-Afrikaanse politie meeloopt, noemt de ‘zware misdaad’ in Zuid-Afrika een mythe die door de media is gecreëerd. Een zekere mate aan effectiviteit is overigens nieuws. Maar sinds enkele jaren ‘ zijn de misdaadcijfers elk jaar met 10 tot 12 procent gedaald.’

Meyer, schrijft Ingrid Glorie, de auteur van het stuk, ‘laat zich niet meeslepen door het pessimisme rond de positie van de taal (het Afrikaans, bl).’ De auteur wijst erop dat in een ‘veeltallige gemeenschap als de onze’ een gemeenschappelijke taal nodig is. Van Meyer mag dat Engels zijn als die taal ‘groter begrip en verzoening teweegbrengt.’ Niet dat het Afrikaans daaraan moet worden opgeofferd. Meyer: ‘Het is de verantwoordelijkheid van de sprekers van een taal om hun taal te laten groeien en voortbestaan. Dat betekent bijvoorbeeld je kinderen liefde voor de taal brengt, zodat ze hem fatsoenlijk spreken en schrijven. Maar ook om respect te hebben voor andere talen. Er zijn nog veel blanke Afrikaanssprekenden die hun eigen prioriteiten en die van hun taal boven die van het land als geheel stellen.’


berlusconi unzipped


A work of art by Antonio Garullo and Mario Ottocento – former prime minister Berlusconi unzipped – was moved from the exhibition space in Rome. It were not the supporters of his party – if they’re still there – who asked for this. There was no court case, and no debate about freedom of speech. It were the owners of the gallery who felt ‘misled and abused’ by the artists. Mr. Berlusconi was ‘a good friend’ of them and ‘a client.’


walter sisulu 1912 – 2012


One day on Robben Island. Two men: Walter Sisulu and Nelson Mandela. 100 years ago Sisulu was born. In our search for inspirational ideas and impressive successes we should not limit ourselves to Nelson Mandela.