Sick? Hilarious? Probably both. A report on Africa is a Country on philosopher Achille Mbembe’s efforts to participate in a debate organised by Tate Modern in London. It reads:

‘Lastly, Achille Mbembe was due to speak on the concept of the ‘zero-world’. Except he wasn’t there: Rivera had announced in his introduction that Mbembe hadn’t been able to get a visa (cue world-weary laughter) but that he would joining the conversation from Dakar via Skype. So much for the butterflies image, thanks William Hague. Rivera received a text which said that the political philosopher was trying to find an internet café, then another saying he was trying to find an internet café with Skype, then another saying that he was trying to find an internet café with Skype in a part of the city where there wasn’t a power-cut, until it all started to feel like a practical joke about the exclusion of African intellectuals from ‘global’ conversations, and the connection never materialised.’

It’s not only the UK. This morning Dutch radio news reported on a Turkish singer who was interrogated for such a long time by Immigration officers at Schiphol that he decided to fly back to Turkey. He was supposed to sing in the Concertgebouw in a concert celebrating 400 years of diplomatic relationship between The Netherlands and Turkey.

Vanavond portretteert Wim Brands de Amerikaans/Nigeriaanse schrijver Teju Cole in Nieuwkomers (Nederland 2, tien voor acht). Kijk! Ik ben halverwege Cole’s Open City, dat onlangs in Nederland uitkwam bij de Bezige Bij (Open Stad). Het is GEEN Afrikaans boek. Het is, zoals Toef Jaeger overtuigend betoogde in NRC Handelsblad, GEEN exil literatuur. Het is een MEESTERWERK, Cole’s wandeling door een stad die hem omarmt en herinneringen oproept – aan zijn werk als jonge psychiater, zijn geboorteland, familie, liefdes, verleden. De Nederlandse uitgeverij prijst het boek aan als een roman die de grote thema’s van deze tijd (identiteit, ras, enzovoorts) behandelt. De betekenis schuilt in het feit dat Cole die thema’s zonder grote woorden ter sprake brengt.Zonder een defensieve beklemtoning van een romantische hang naar afkomst tekent Cole zijn kern al wandelend door de meest wereldlijke van alle wereldsteden. Een literair hoogtepunt dat je vanaf de allereerste zin meesleept. Beweerd wordt dat het boek aan Coetzee doet denken. Bij mij doemde ook Salinger op. De waarheid is dat het een unieke vertelling is van de hand van Teju Cole. Na het kijken vanavond, lezen!

Driekwart van de bevolking in Afrika kan niet lezen of schrijven. Heeft de verslaggever van de Volkskrant dat zelf bedacht of gehoord tijdens de conferentie ‘Fill the gap; Moving beyond the mobile hype’ waarvan zij vandaag verslag doet. In het gegeven ligt de oorzaak van veel goedbedoelde maar mislukte projecten op het gebied van mobiele telefonie in Afrika, aldus de verslaggever. Daarom, zo betoogt een van de conferentiegangers, moeten er ‘Afrikaanse oplossingen voor Afrikaanse problemen komen.’

Drie minuten googelen en je weet dat de het cijfer niet klopt. De ‘literacy map of Africa’ laat zien dat in vier landen inderdaad zo’n driekwart van de mensen niet kan lezen of schrijven. In nog eens acht landen is dat percentage de helft. In de rest – zo’n 42 landen – telt het aantal analfabeten tussen de 15% en 45%.
Hoog genoeg, natuurlijk. Maar niet voor de uitvinders van ‘Afrikaanse problemen’.

Gisteravond nog even Buitenhof van afgelopen zondag bekeken. Hans Hillen over nieuwe bezuinigingen op defensie, JSF, het Catshuis en de Somalische piraten. Na een pleidooi over de noodzaak van een sterke defensie, zei de minister dat het Nederlandse machtsvertoon voor de kust en straks ook in Somalie bedoeld is ‘om te laten zien dat je ertoe doet.’
Afrika als showroom. Een demonstratie-oorlog.
Op een dag loopt het verder uit de hand en sterven er Nederlandse mariniers, of Somalische piraten, of Somaliers die voor piraat worden aangezien (want zwart en sjaaltje om het hoofd). Dan escaleert het conflict en sturen we een nog grote vloot, of meer commando’s. Dan kunnen we nog beter laten zien dat we ertoe doen.
Voor Hillen is Somalie een win-win situatie.

Je kunt voormalig Apartheidspresident F.W. de Klerk veel verwijten – racistische tirannie, corruptie, de ‘derde macht’ en de onbeschaamdheid om zonder blikken of blozen een Nobelprijs voor de vrede in ontvangst te nemen – maar niet dat hij van zijn hart een moordkuil maakt.
In een toespraak die De Klerk afgelopen maandag in Johannesburg hield noemde hij Mandela ‘wreed en oneerlijk.’ De oubaas van Zuid-Afrika’s blanksuperieure nadagen trok eens lekker van leer tegen de man die ervoor koos om zijn voorganger niet voor een tribunaal te slepen. ‘Mandela is niet de heilige die ervan hem gemaakt wordt’, aldus de oud-president. Waarna een langdurige lofzang volgde op De Klerk’s favoriete politicus, Thatcher.

Picture from the rooftop at the Maboneng project downtown Johannesburg. It’s an exciting space, also known as Arts on Main, and evidence of a new Johannesburg. William Kentridge and photographer Michael Subotsky have opened studio’s at the precint. There are restaurants and shops, a Sunday market, a print workshop run by David Krut, a cinema (The Bioscope) and so much more. This picture from the roof of the Jo’burg skyline landed in my inbox with the usual impact: homesick.

Sterk hoofdcommentaar over de nieuwe Nederlandse oorlogsverklaring aan het adres van de Somalische piraten vandaag in NRC Handelsblad. Minister Hillen wil zwaarder geschut in stelling brengen. Terecht wijst de krant erop hoe riskant dat is en hoezeer dit gemakkelijk tot escalatie en dus slachtoffers kan leiden, en pleit ervoor om de oorzaken – onderontwikkeling en gebrek aan stabiliteit – te bestrijden. Toenemende militarisering van het conflict is een heilloze weg. Het zal de zee mogelijk tijdelijk vrij maken voor ‘ons’, maar het punt is dat die zee ook hun is, stelt NRC.

Debat over ontwikkelingshulp in Pauw & Witteman. We tekenen dinsdag 27 maart 2012.
Oud-kamerlid Arend Jan Boekestijn, over de president van Rwanda: ‘Wij hebben Kagame daar neergezet.’
Staatssecretaris Fred Teeven: ‘In Rwanda zetten wij de rechterlijke macht en de diplomatieke dienst op.’
Publiciste Marica Luijten: ‘De staatsgreep in Mali is onze schuld.’
Aan gene zijde aan zelfoverschatting geen gebrek.
Voorstel: Op overdrijvingen flink bezuinigen. We krijgen er geloofwaardigheid voor terug.

Oeps. Daar viel Ellen Sirleaf Johnson van haar voetstuk. In een interview met The Guardian haalt ze stevig uit naar voorvechters van gelijke rechten voor homo’s. ‘We willen onze traditionele waarden behouden’, aldus de Nobelprijswinnaar. Ze verkeerde bij het interview in gezelschap van Tony Blair die angstvallig zweeg toen ze over een van Afrika’s heetste hangijzers sprak . Blair volstond, veelzeggend, met: ‘Voor ons (Africa Governance Initiative, BL) liggen de prioriteiten bij electriciteit, wegen, het scheppen van banen.’ Eerst het vreten, dan de moraal.

Interessante opiniebijdrage van Edith Tulp in de Volkskrant. De journaliste en mede-oprichter van FairPen Foundation, pleit ervoor dat westerlingen en Afrikanen elkaar gelijkwaardig behandelen. Ze memoreert een reeks incidenten waarbij westerse toeristen bij bezoeken aan Afrika niet ophouden overal speeltjes, snoep, oude ansichtkaarten, pennen, ballonnen en geld uit te delen. Veel Afrikanen op hun beurt schieten bij zoveel liefdadigheid in de rol van gelukkige ontvanger. Tulp weet waarover ze spreekt, ze was ooit reisleider in zuidelijk Afrika.

Terecht wijst ze erop dat dit gedrag elke ontwikkeling blokkeert. Als we erin slagen met dit gedrag korte metten te maken, raakt ontwikkelingshulp overbodig, schrijft ze. Jammer genoeg lijkt haar gloedvolle betoog tegen het einde van de bijdrage enigszins te ontsporen. ‘Wij, FairPen Foundation, zien het als ons doel een mentaliteitsverandering onder Afrikanen teweeg op gang te brengen’, schrijft Tulp. Wij? Mijn indruk is juist dat die mentaliteitsverandering in veel Afrikaanse landen vorm krijgt in nieuwe jeugdbewegingen, oprukkende sociale media, onderzoeksjournalistiek, kunst, in de literatuur, aan de universiteiten. In die bewegingen voor verandering staan Afrikanen aan het roer, je hoeft ze niets uit te leggen.