Woensdag kiezen de Zuid-Afrikanen nieuwe lokale besturen. Een opmerkelijk verschil met alle eerdere campagnes: het draait om de levenstandaard, toekomstperspectieven, werk, veiligheid. Oorzaak: Het Toilet Schandaal.
Enkele maanden geleden kwam de Democratic Alliance (DA) ernstig in opspraak in Kaapstad waar de partij aan de macht is. In Khayelitsha township waren toiletten zonder deur gebouwd. Het leidde tot omvangrijke protesten, het ANC zag er een zoveelste bewijs in van het lelieblanke karakter van de DA, een partij die niet geinteresseerd is in de ontwikkeling van zwarte woongebieden. De DA reageerde als door een adder gebeten en probeerde via de rechter alsnog haar gelijk te halen. Het waren de inwoners van Khayelitsha zelf die voor hun wc geen deur wensten, zo beweerde men.

Een dag of tien geleden herinnerde de City Press, een zondagskrant, het ANC aan een verhaal dat de krant een jaar terug publiceerde over een zelfde schandaal in Moqhaka, in de Vrijstaat. Hier had het ANC bestuur open toiletten gebouwd, en zelfs een veelvoud van die in Kaapstad. De publiciteit had niet tot veranderingen geleid. Mooi voorbeeld van een boemerang-effect. Maar gezegd moet worden dat de ANC-verkiezingsmachine een stuk handiger reageerde dan de DA politici in Kaapstad. De campagnetrein erop af, onmiddellijk schuld bekennen, een boze Zuma en de burgemeester ontslag aangezegd.
Was het maar altijd verkiezingstijd!

Het gevolg van de schandalen is dat de campagne nu ergens over gaat. Een meerderheid van het electoraat zal het ANC belonen voor het bewezen ‘track record’: meer dan een miljoen huizen gebouwd, tien miljoen mensen aangesloten op electriciteit en water, een omvangrijke middenklasse gegroeid, nog nooit zoveel zwarte studenten aan de universiteit, de geslaagde WK. Maar de miljoenen achterblijvers zullen hun ongenoegen tonen door weg te blijven of, wie weet, op het DA te stemmen. Peilingen voorspellen een bescheiden winst voor deze partij.

Van COPE, in 2009 nog de hoop van veel collega-journalisten die uit een diep verlangen naar spannende verslaggeving deze nieuwe partij, opgericht door oud-ANC-ers, belangrijker maakten dan haar aanhang rechtvaardigde. Er wordt nog maar weinig van de partij gehoord of het moeten de berichten over de interne twisten zijn, en de zoveelste aankondiging van partijleden die in de ANC-moederschoot terugkeren. Ook Inkatha, ooit de vertegenwoordiger van ruraal KwaZulu Natal, lijkt aan onderlinge ruzies ten onder te gaan. Wel mooi dat het einde van een partij die door de apartheidsmachthebbers vele jaren kunstmatig groot werd gehouden nu in zicht lijkt. Ook dat is een teken van normalisering van het politieke krachtenveld in Zuid-Afrika.

Door ziekte van fotograaf/filmmaker Anton Corbijn is de presentatie van Mandela Landscape, het werk dat Corbijn samen met beeldend kunstenaar Berend Strik maakte, uitgesteld. Het werk, een bijzondere kunstdruk in een oplage van 80 genummerde en gesigneerde exemplaren, is wel vanaf woensdag 11 mei te koop bij de ZAM-stand (standnummer 018) op Art Amsterdam in de RAI. Het werk, en alle informatie over prijs, formaat, papiersoort, druktechniek en betalingen in termijnen, zie www.zam-magazine.nl/mandelalandscape ZAM relaties kunnen nu al intekenen!

De bijeenkomst, die op dinsdag 10 mei in het Amsterdamse MC-theater zou plaatsvinden, wordt nu verplaatst naar later datum. Beide kunstenaars zullen dan spreken over hun werk en motieven om ZAM, hét platform van het Afrikaanse creatieve talent, te steunen.

Het besluit van minister Leers om ‘verwesterde’ Afghaanse meisjes, nu ja, enkele tientallen, een verblijfsvergunning te geven, is uiterst problematisch. Terecht roept het de vraag op hoe het dan zit met Somalische meisjes of Iraakse homo’s. Wat die laatste categorie betreft: het keurmerk ‘100% verwesterd’ is koren op de molen van machthebbers om homovervolging te legitimeren met het argument dat deze seksuele voorkeur ‘onAfrikaans’, onLatino of onPakistaans zou zijn. Homo-activisten in die delen van de wereld betogen nu juist dat hun bestaansrecht op geen enkele wijze strijdig is met lokale mores.

NRC correspondent Peter Vermaas mailt n.a.v. onderstaande tekst:
“Net terug uit Zimbabwe. Daar vertelde men me dat dit een broodje-aap is dat louter door de staatsmedia gebracht is om bij gebrek aan inspirerend politiek nieuws de krant mee te verkopen. Geen van de onafhankelijker kranten heeft het bericht bevestigd gekregen.”

Volgens een bericht in de Volkskrant heeft de Zimbabwaanse politie de mannelijke bevolking opgeroepen op zijn hoede te zijn voor verkrachtende vrouwen. Aanleiding is een incident waarbij een liftende man op weg naar Harare door drie vrouwen zou zijn meegenomen, gedrogeerd, beroofd en verkracht. De vrouwen, zo meldt het bericht zouden er van overtuigd zijn dat zij door seks te hebben met jonge mannen economische voorspoed kunnen afdwingen.
Het bericht is wereldwijd in honderden kranten afgedrukt, de bron vermoedelijk de Zimdaily. Daarin wordt melding gemaakt van nog drie andere incidenten. Nergens is een waarschuwing van de Zimbabwaanse politie te vinden. Wel liet men weten de jacht op de vrouwen te hebben geopend.

Het bericht roept talloze gevoelens op. Eén, een nogal voorspelbare. Opent men nu ook de jacht op verkrachtende mannen? Twee. Is dit verhaal het voorbeeld van een handjevol bij elkaar geveegde incidenten die tot tendens worden verklaard. Dat gebeurde met ‘de’ Zuid-Afrikaanse mannen die babies verkrachten omdat ze denken zo van het aidsvirus te worden verlost. Het is voorgekomen, ik wil de ernst ervan op geen enkele wijze bagatelliseren, maar een tendens? Nee. De verhalen bevestigen breed levende percepties van donker Afrika. Drie. Is het zo vreemd dat vrouwen ervan overtuigd zijn dat zij door seks met mannen economische voorspoed kunnen afdwingen?

In Buitenhof werd gdiscussieerd over de Afrikaanse immigratiestromen door de wetenschapper Hein de Haas, die in Oxford doceert, en Europarlementarier Derk Jan Eppink. Ondanks alle bewijzen van het tegendeel bleef de laatste volhouden hoezeer de ‘massale instroom’ een aanslag op ‘onze’ sociale zekerheid betekende.

Opnieuw vroeg ik mij af of het wel mogelijk is om de onderbuik met het bovenbrein te laten debatteren. De Haas wees met kracht van argumenten op de Europese behoefte aan arbeidskracht en hij bestreed het beeld dat Afrikanen uitsluitend door armoede gedreven worden – het zijn doorgaans niet de armste Afrikanen die ‘onze’ kant opkomen. De Haas maakte aannemelijk dat steeds sterkere restricties op de instroom de uitstroom belemmert.

Bij gebrek aan argumenten rondde Eppink de discussie af met de mededeling dat de professor uit Oxford makkelijk praten had. Hij zou eens in Parijs en Brussel moet gaan kijken. Ik was inmiddels tot een andere conclusie gekomen: Eppink zou een tijdje de colleges van De Haas in Oxford moeten volgen.

Na de irritatie over alle feitelijke onjuistheden in Martin Bosma’s lofzang op het Afrikaans (NRC Handelsblad, 20 april 2011) overheerste vandaag de woede over de bijzonder slechte dienst die het PVV kamerlid de liefhebbers van deze taal bewijst.

Na 1990, toen Mandela werd vrijgelaten en het toenmalige minderheidsbewind zich tot onderhandelingen gedwongen zag, is het Afrikaans aan een nieuw leven begonnen. De taal van de onderdrukking – Maak Oop, Polisie!; hoeveel zwarten konden die kreet na een nachtelijke klop op de deur dromen? – kon zich bevrijden uit haar ketenen. Zo werd de bevrijding van de zwarten ook die van de taal. Vervolgens was er het huldebetoon dat Mandela bij zijn eerste toespraak tot het Zuid-Afrikaanse parlement voor de Afrikaner dichteres Ingrid Jonker uitsprak. En publiceerde Antjie Krog de getuigenissen van waarheid en verzoening, en de autobiografie van Mandela, in het Afrikaans. ANC-leider Matthews Phosa schreef een dichtbundel vol Afrikaner poezie. De taal van het verhoor, de racistische propaganda op de Suid Afrikaanse Uitsaai Korporasie, de staatstelevisie, de taal van martelingen en eenzame opsluiting was een taal van liefde geworden.
Niks infantiel achterneefje van het Nederlands, zoals Bosma suggereert, maar een multiculti taal, waarvan er maar weinigen zijn, gebouwd door uit Maleisie en Indonesie weggevoerde moslimslaven en opstandelingen, Nederlandse kolonisten en Franse Hugenoten, die vanwege hun religie op de vlucht waren geslagen.

Wat verdween is een staatscourant die de nieuwe wetten ook in het Afrikaans publiceert en het overzicht van zoetstoffen op blikjes cola in die taal.

Wie het Afrikaans liefheeft, verwerpt Bosma´s pogingen om deze taal weer te veroordelen tot een leven in isolement. Dan zal ze op een dag alleen nog gesproken worden door een zielig hoopje mensen aan de oevers van de Oraniarivier in de Noord-Kaap, een paar honderd mensen in Orania, Bosma’s exclusief blanke Volkstaat.

Het PVV kamerlid Bosma bejubelt vandaag in een column in NRC Handelsblad het Afrikaans. Het stuk bevat zeven onjuistheden en halve waarheden.
1. ‘De traditionele Afrikaner universiteiten zijn verengelst.’ Dat is minder dan een halve waarheid. Zuid-Afrika kende ooit vijf (vijf!) exclusief Afrikaner universiteiten: in Pretoria, Johannesburg, Potchefstroom, Bloemfontein en Stellenbosch. Op die universiteiten is Afrikaans niet langer de uitsluitende voertaal. Resultaat: toegankelijkheid voor de pakweg 90% van de bevolking die geen Afrikaans spreekt.
2. ‘Afrikanen verlaten het land met vliegtuigen vol.’ Een erg ongenuanceerde bewering. De emigratie neemt af en is gedeeltelijk te wijten aan Zuid-Afrikanen die voor enkele jaren elders in Afrika gaan werken.
3. ‘Velen werden slachtoffer van ‘plaasmoorden’.’ Betekent dit dat de vele zwarte slachtoffers van misdaad (een veelvoud) tot de ondergang van de Zulu- of Xhosataal zal leiden?
4. ‘Afrikaners worden gediscrimineerd op de arbeidsmarkt.’ Onzin, er is een soepel beleid van ‘affirmative action’. Dat betekent dat bij gelijke kwaliteit ‘historisch achtergestelde groepen’ voorrang krijgen. Hier profiteren (Afrikaner) vrouwen en kleurlingen, bijvoorbeeld, evenzeer van als zwarte Zuid-Afrikanen.
5. ‘Het Afrikaans heeft geen toekomst.’ Afrikaans is een van de 12 officiele (dus beschermde) talen van het land. In de afgelopen tien jaar is het aantal Afrikaner glossies, tv-stations, boeken sensationeel toegenomen. Afrikaner (rock) muziek en festivals worden meer bezocht dan ooit. De taal leeft.
6. ‘Afrikaans is Nederlands.’ Zucht. Afrikaans is een gegroeid uit Nederlands, Maleis, Indonesisch en Frans.
7. ‘Steeds harder klinkt de roep om een eigen stukje onder de zon, een volksstaat (sic!)’. In de fractiekamer van de PVV misschien, maar zeker niet in Zuid-Afrika. Het experiment Orania, een blanke enclave in de Noordkaap, oefent geen enkele aantrekkingskracht uit op de overgrote meerderheid van de Afrikaners. Integendeel.

Dat er een hoop mis is met EU ontwikkelingshulp neem ik onmiddellijk aan. Vanmorgen meldde de Volkskrant dat Brussel een dansproject in Burkina Faso heeft gesteund terwijl 70% van de mensen in dat land in armoede leeft.’
Het gaat om het project I Dance Therefore I Am. Het is nu al het lachertje van GeenStijl en een Engelse krant had een bericht over deze EU subsidie geillustreerd met een foto waarop een in veren en stro gehulde Afrikaanse danser poseerde.

De hedendaagse dans maakt in veel Afrikaanse landen een stormachtige vlucht door. Internationale dansfestivals kiezen steeds vaker voor programmering van Afrikaanse gezelschappen. Faustin Linyekula, Gregory Maqoma, Vincent Mantsoe, het zijn choreografen van wereldklasse. Met het (financieel) mogelijk maken van hun produkties is niks mis, ook niet als dat door de EU zou gebeuren. Maar van de Volkskrant mag er pas gedanst worden als er geen armoede meer is.
Wat een armoedig standpunt.

In een mooie serie over Congo op Canvas komt de lokale moslimleider in Kisangani, het vroegere Stanleville, aan het woord. Hij beklaagt zich over de wetgeving van Congo die alleen het huwelijk van een man met zijn eerste vrouw erkent. Volgens de sheikh roept de Islam mannen op om meerdere vrouwen te trouwen. Maar door de Congolese wetgeving zijn tweede, derde en vierde vrouwen van een man niet erkend.
Dat vindt de sheikh – ‘in deze tijd van vrouwenemancipatie’ – een schande.