Date: 30 October 2007

For immediate release

There has been a great deal of speculation recently about the state of Mr Mandela’s health, to the extent where rumours have even been spread that he is extremely ill. The fact is that Mr Mandela is as well as anyone can expect of someone who is 91 years old and who has lived an active and demanding life as he has. He obviously needs to rest more than he has in the past, and indeed to do the things that he enjoys in his well deserved retirement. He therefore recently decided to cut back his engagements even further and spend more time with his family.

As President of the country he was transparent about the state of his health; this openness continued even after his retirement in 1999. For example, he personally made a public announcement in 2001 when he was diagnosed with prostate cancer.

People everywhere can therefore be assured that Mr Mandela and his family will continue this trend and will keep the public informed should there be any significant deterioration in his health.

In the meantime, we appeal to all concerned to respect Mr Mandela’s privacy and that of his family. The endless speculation often leads to intrusive questioning of those around him.

JG Gerwel
Chairperson Nelson Mandela Foundation

De Duitse verkleedjournalist Gunther Walraff heeft een jaar lang als de Somalische vluchteling Kwami Ogonno door Duitsland gewandeld.
Kwami Ogonno? Dat lijkt me geen Somalische naam. Nurrudin Farah of Ayaan Hirsi Ali – zo heten ze daar! Kwami zou met een beetje goede wil een Ghanees kunnen zijn (al is Kwame dan beter), en Ogonno een Nigeriaan.
Ze zien er in Afrika blijkbaar allemaal hetzelfde uit. En ze heten er ook hetzelfde.
Walraff lijkt op Zwarte Piet, of beter: Michael Jackson die weer zwart wil lijken. Zijn film, Zwart over Wit, toont ons de afschuwwekkende beelden van racistische hooligans, die Ogonno onheus bejegenen in de trein. Racistische hooligans? Dat moet echt in de krant! Waarmee ik niet wil zeggen dat het onuitstaanbare gedrag van hooligans niet steeds weer aan de kaak moet worden gesteld.
Walraff’s infiltratie van Bild Zeitung en zijn vermomming als Turkse gastarbeider schreven terecht geschiedenis. Maar nu is Walraff in de valkuil van zijn eigen anti-racistische dadendrang gevallen. Hij heeft zich laten ombouwen tot een karikatuur.

In Zuid-Afrika zijn ze met het fenomeen hooligans niet bekend. Maar buiten in de binnentuin is een weaver al uren bezig om zijn zelfgevlochten huisje, dat aan een van de boomtakken hangt, te demonteren. Het is een destructief land.

Het Amerikaanse eZine Parlour schrijft mooie woorden over ZAM. ‘I just discovered ZAM Magazine. The moment I opened it, I fell in love. Finally an Amsterdam-based magazine that focuses on Africa and African topics! But what I love most about the publication in their portrayal of contemporary Africa in its splendor. The articles show that the continent is more than just problems, and the pieces were well thought out and well written. From arts and culture to politics and entertainment, ZAM had me covered. It’s about time.’
Mooi eerbetoon aan alle makers van ZAM!

Voor de eerste show in zijn eigen theater (Lalalalalala lalalalala!) hadden we vrijkaartjes.Dat was in 1969 en de voorstelling heette Shaffy Verkeerd. Was in deze titel een cryptische boodschap over Ramses’ seksuele levenswandel verborgen? Ik weet het niet.
We hadden die vrijkaartjes omdat mijn opa portier was in Felix Meritis. Na de voorstelling wipte Ramses vaak nog even aan en wisselden ze een paar woorden. Thuis hoorde ik mijn oma zeggen dat Ramses een ‘grammofoonplaat’ was. Later begreep ik dat dit voor kinderoren verhullend taalgebruik was voor
‘biseksueel’ – hij kon aan beide kanten bespeeld worden…
Jammer dat door de seksuele revolutie (en door de invoering van de cd) onze taal zo verarmde.

Het beveiligingsbedrijf dat het Duitse voetbalteam op de WK 2010 in Zuid-Afrika begeleidt, heeft de spelers aangeraden een kogelvrij vest te dragen en niet het hotel uit te gaan als dat niet nodig is. Zucht. Maar een ander bedrijf gaat nog verder en noemt Zuid-Afrika gevaarlijker dan Irak en Afghanistan. Kinnesinne, weten we inmiddels. Het bedrijf slaagde er niet in om het felbegeerde contract voor 2010 binnen te slepen.
Mooie quote in een artikel van Floor Milikowski en Evelien Hoekstra over de WK in het zomernummer van ZAM. Als Lungi Madi, die in een van de betere buurten van Soweto een bed & breakfast inricht, wordt gevraagd of hij zich wel eens zorgen maakt over de veiligheid van zijn gasten, antwoordt hij: ‘Ja, die Engelse hooligans schijnen heel gevaarlijk te zijn. Die wil ik hier niet hebben.’ Het boek van Milikowski en Hoekstra, De droom van Zuid-Afrika; achter de schermen van het WK, komt volgende maand uit.

Een 22 oktober grap? Donderdag vindt er in De Balie een bijeenkomst plaats onder het motto ‘How to kill Mugabe?’ Het wordt ‘een avond vol ideeen om van vervelende wereldleiders af te komen’ en is een initiatief van de New Involvement Foundation, een ‘nieuwe ontwikkelingsorganisatie.’ Tijdens de avond komen onder meer ‘huurmoordenaars en diverse experts’ aan het woord.
Leuk? Nee. Om twee redenen.
Om te beginnen is het aan de Zimbabwanen zelf om te bepalen op welke wijze ze hun land in democratisch vaarwater krijgen. Als organisaties die Zimbabwanen vertegenwoordigen, zoals de vakbeweging of de coalitie van groeperingen die ijvert voor een nieuwe grondwet, de internationale gemeenschap oproepen hun strijd te ondersteunen, dien je dat serieus te nemen. Maar er bestaat geen oproep aan westerse ‘ontwikkelingswerkers’ om Mugabe een kopje kleiner te maken, dus dat moet je dan laten als je mensen in Zimbabwe serieus neemt. En als zo’n oproep wel bestond, hoor ik u vragen? Maar ook die vraag getuigt van een groot gebrek aan inzicht in hoe democratische bewegingen hun doelen willen bereiken.

In de tweede plaats bevestigt de aangekondigde bijeenkomst het misverstand dat de problemen in Zimbabwe zijn opgelost als je Mugabe liquideert. Maar de man is de vertegenwoordiger van een kliek die bij het voortbestaan van de status quo grote, materiele belangen heeft. De top van de veiligheidsdiensten, de ZANU-pf leiding, ministers en provinciale bestuurders spinnen garen bij de armoede. Mugabe omver duwen is niet genoeg. Als hij valt, zal de kliek een ander naar voren schuiven. Mijn gok is Emmerson Mnangagwa, de minister van de defensie, een van de aanstichters van de slachting van de aanhang van ZAPU in de jaren tachtig, schatrijk geworden aan de oorlog in de DRC, een schurk in de eerste categorie. Met dank aan De Balie.

Maar wat wordt het leuk donderdagavond! Na Enjoy Poverty, het stompzinnige filmverhaal van Renzo Martens waarin hij als een klassieke missionaris de negers leert hoe ze van hun ellende kunnen profiteren, niet meer zo gelachen. Soms denk ik dat de armoede in Nederland groter is dan in Zimbabwe.

Vannacht heb ik het laatste deel van Hans Warrens’ Geheim Dagboek uitgelezen. Of eigenlijk: het voorlaatste. Het beslaat de jaren 1998 – 2000 en eindigt ruim een jaar voor zijn dood. Zijn allerlaatste dagboek werd al kort na zijn overlijden in 2001 uitgebracht.

Ik denk dat ik midden jaren tachtig voor het eerst een aflevering uit de reeks las. Het was het begin van een verslaving die nu, vrij abrupt, tot een einde komt. Vierentwintig delen later dient zich een leven zonder dit bijna jaarlijkse feest aan. De pijn wordt verzacht door het gegeven dat het leven waarin Warren ons lezers zo eerlijk, soms schaamteloos, een gedetailleerde blik gunde, is uitgeleefd. Ooit zal ik het herlezen: de tochten door Griekenland, het eindeloze restaurantbezoek (nooit zonder vermelding van het prijskaartje), de kennis van vogels en fauna, de Kafavis vertalingen, het huwelijk met Mabel en de schuchtere stappen op het homoseksuele liefdespad.
Toen ik jaren geleden voor het eerst Parijs bezocht, ging ik op zoek naar de sporen die Warren in de rokerige, Algerijnse krochten in de buurt van de Boul Mich achterliet. Meeslepende herinnering.
Toen ik vorig jaar in Zeeland was, heb ik vanuit de bus op de plaatsnaambordjes gelet en bij Kloetinge in stilte gesalueerd. Hier woonde de meester, bijna vijftig jaar lang.
Gejuicht heb ik toen hij in het deel dat ik net afsloot de titel ‘Afrikaanse primitieve kunst’ verwierp. ‘Er is niets primitief aan. Ik noem het oerkunst.’ En later, over Carel Willink die hij haatte, schreef: ‘Dat is geen kunst. Dat is kunsjt.’
Vreemd dat iemand pas acht jaar na zijn dood overlijdt.

Vrijdagnacht is Keith Goddard overleden en sindsdien stromen de condoleanceberichten en herinneringen mijn inbox binnen. Wat had ie veel vrienden!
Keith was directeur van GALZ, de Gays and Lesbians of Zimbabwe, een van de moedigste organisaties die ik ken. Na Mugabe’s homofobe uitval in 1995 verlieten de meeste blanke leden de drie jaar eerder opgerichte organisatie. Ze waren bang geworden al hadden ze daar weinig reden toe. Mugabe had geen probleem met blanke homo’s – die rare sexuele voorkeur zit immers in de aard van het blanke beestje – maar riep de gelijkslachtelijke liefde tot ‘onAfrikaans’ uit. Ook betitelde hij het gedrag van homo’s als ‘erger dan dat van beesten.’ In Artis weten ze wel beter.
De ironie wil dat dankzij Mugabe GALZ kon worden overgenomen door zwarte leden die minder last hadden van angstgevoelens maar zich door de uitspraken van ’s lands leider dermate gekwetst voelden dat ze de strijd aangingen.
Keith was een van de weinige blanken die de organisatie trouw bleef en mede dankzij zijn scherpe inzicht en strategisch vermogen al snel tot directeur werd benoemd. Sindsdien heb ik hem vele keren ontmoet in Harare, Amsterdam en Johannesburg. Analyse op de lippen, glas rode wijn in de linkerhand, sigaret in de rechter en meestal een shawl om, ook al vielen de mussen dood uit de boom van de hitte. Onder zijn leiding kwam een lange stroom talentvolle zwarte activisten tot wasdom en verwierf GALZ groot internationaal aanzien. Dat homoseksualiteit in Afrika zo’n fel besproken onderwerp is – gisteren nog werd in het Ugandese parlement een ‘wet tegen homoseksualiteit’ ingediend, een reactie op de snel groeiende homobeweging in dat land – is niet in het minst de verdienste van Keith.
Keith zou de Ugandese campagne tegen homo’s in stilte hebben toegejuicht. ‘Je organisatie groeit van een beetje weerstand’, vertelde hij me in 1995.

Terug in Johannesburg kon ik het toch weer niet laten om het Nederlandse nieuws te volgen. Alsof er hier niets gebeurt! Zo vond ik een aankondiging van een conferentie over mislukkingen in de ontwikkelingshulp in Afrika. (Er staat ontwikkelingssamenwerking maar ik blijf hulp zeggen zolang er van samenwerking geen sprake is) Die mislukkingen zijn ‘vervelend’, maar ‘ze moeten niet tot schaamte en ontkenning leiden’, aldus de aankondiging. Nee, ‘er moet van geleerd worden.’
En daar gaat het over op die conferentie die georganiseerd wordt door ABN Amro.
Door wie?
Door ABN Amro.
Een gotspe.

Maandag weer terug naar het beloofde land.
Dag huis in Mozambique gezever.
Dag Mariette Hamer (sterkte!).
Dag AOW op 67, nee op 65, nee op 67, nee op 65, nee!,
Hero, proost. Neem er een van me.
Dag regen.
Dag wind.
Dag land van vijftien miljoen mensen…